Freedom Man

Gelezen in de Volkskrant van 18 september 2010:

De hele wereld registreerde afgelopen week de afwezigheid van de Chinese Nobelprijswinnaar voor de Vrede, Liu Xiaobo, bij de prijsuitreiking in Oslo. Het deed me denken aan een ander bericht in de krant. Hans Moleman is correspondent voor de Volkskrant in China. Zelf woont hij in Shanghai. Onlangs berichtte hij over de enorme hoeveelheid camera’s die overal in de openbare ruimte werden opgehangen. Alleen al in zijn eigen ‘brave middenstandswijkje’ aan de westkant van de Chinese metropool zijn er onlangs tientallen geïnstalleerd, “op hoge palen, voor poorten, op kruispunten, bij toegangswegen.” Het begon, schrijft hij, in de aanloop naar de Olympische Spelen in Peking. Sindsdien kunnen de autoriteiten er geen genoeg van krijgen. In Urumqi, de hoofdstad van de opstandige provincie Xinjiang in het verre westen van China, zitten de camera’s zelfs in bussen, taxi’s, voor winkelcentra, moskeeën, scholen, universiteiten, op pleinen, markten en bij de tolpoorten van snelwegen. Ook in afgelegen dorpen staan tegenwoordig op hoge palen camera’s iedereen te bespieden. Je hond uitlaten, bezoek op de thee krijgen, een boodschap in de winkel doen, het wordt vanaf nu overal geregistreerd. Peking houdt iedereen stevig in de gaten.

Moleman las in de staatsmedia dat er alleen al het afgelopen jaar 2,75 miljoen digitale camera’s in het Middenrijk zijn geplaatst. “China geeft dit jaar bijna zestig miljard euro uit aan de binnenlandse veiligheid, een kwart meer dan twee jaar geleden. De uitgaven voor de politie en haar uitrusting – zoals al die camera’s – groeien daarmee geleidelijk toe naar wat Peking kwijt is aan het leger.” Het bericht deed me denken aan The Shock Doctrine (2007) van Naomi Klein. Ze spreekt van ‘shocking times’. Erger, ze heeft het over ‘’The Rise of the Disaster Capitalism Complex.’ Die camera’s, ze passen in een wereldwijde ontwikkeling die het neoliberale gedachtegoed met straffe hand aan iedere burger opdringt: Freedom Man. Ze zag een opvallende parallel tussen het autoritaire Chinese communisme en het kapitalisme van de Chicago School: “a shared willingness to disappear opponents, to blank the slate of all resistance and begin anew.” Lang leve het Ministerie van Veiligheid.