New family

Gelezen in ‘Tokyo Totem’ (2015) van Monnik:

Bron: Tokyo Totem

In Japan is de vergrijzing van de bevolking al veel verder gevorderd dan in Nederland. Wat daar op dit moment gebeurt staat ons nog te wachten. Decennialang heeft de Japanse maatschappij echter het voorbeeld van het dominante Westen gevolgd en het gezin centraal gesteld in het grootstedelijke wonen. Vóór die tijd leefden de Japanners in familieverband in grote woonhuizen. Het nauwere gezinsleven in het standaardappartement heeft hen kwetsbaar gemaakt nu geboorte- en sterftecijfer historisch laag zijn en de individualisering diep ingrijpt in het sociale leven. Binnenkort is een derde van de bevolking ouder dan 60 jaar. Japanners worden ouder, eenzamer en lijken kwetsbaar. Wie zorgt er voor hen? Het standaardappartement van een gezin van drie leden in Tokio meet slechts 50 vierkante meter. Zit hier nog wel toekomst in? In ‘Tokyo Totem’, een alternatieve reisgids, schetst Inara Nevskaya, docent aan de Freie Universität in Berlijn, de opkomst van ‘mico-communities’ in Tokio als nieuw antwoord op deze tendensen. Ze denkt dat dit een beweging van de toekomst wordt die antwoord kan geven op een groot aantal nieuwe problemen. Ik las haar artikel met grote belangstelling omdat Amsterdam volgens mij eenzelfde ontwikkeling te wachten staat.

Japanners hechten aan privacy, maar in hun oude woonhuizen waren ze wel degelijk gewend aan het delen van de ruimte onderling. Ruimtes konden steeds met tatami matten heel flexibel worden ingedeeld. De micro-communities die Nevskaya in Tokio bezocht hadden alle de standaardappartementen doorgebroken, waardoor gedurende de dag een ‘nieuwe choreografie’ was ontstaan in op zichzelf bescheiden ruimten maar waar grote aantallen individuen vredig met elkaar konden samenleven en slapen, soms in hele kleine capsules. Zo’n wooncollectief omvat vaak niet meer dan zeven kleine ruimten. Het bescheiden balkon – doorgaans een plek voor de wasmachine en het droogrek – bleek een plek met veel planten waar de bewoners zich konden terugtrekken. Omdat Tokio zeer duur is, zagen de bewoners ook wel de noodzaak tot de vorming van een wooncollectief. Sterker, veel bewoners van de ‘micro-communities’ zetten de stap naar collectief wonen puur vanwege het feit dat wonen in de megastad onbetaalbaar is. Het zou dus wel eens kunnen dat uitgerekend in dure metropolen als Amsterdam individualisme wordt omgezet in collectieven die ver voorbij het gezin reiken en die door samenvoeging van op zichzelf bescheiden vierkante meters leefruimte nieuwe leefvormen tot stand brengen. Maar het kan evengoed een nieuw speelterrein worden van beunhazen die maximaal geld willen kloppen uit hun dure vastgoedbelegging in de hoofdstad. Goed opletten dus.