Terwijl de oorlog in de Oekraïne voortwoedt, kregen wij in het kleine stadhuis van Zandvoort een uitstekende presentatie over de Noord-Hollandse badplaats in het Belle Époque. Wat lange tijd een arm vissersdorpje was, veranderde midden negentiende eeuw in een rijke, mondaine badplaats – een razendsnelle ontwikkeling die begon met het openen van het badhuis in 1825 naar een ontwerp van jonkheer Barnaart en die zijn hoogtepunt bereikte met het gereedkomen van de grote Kurzaal in 1881, een ontwerp met liefst vier torens van de architect Van Wijk. Tegelijk opende de spoorlijn Haarlem-Zandvoort met een laaggelegen station pal aan zee; een houten passage verbond het strand en de Kurzaal met de stationshal. Indrukwekkend was het gebouwencomplex met de twee galerijen die samen een halvemaan vormden en die een groot terras omsloten waar liefst 4.000 mensen konden zonnebaden met zicht op zee. De hele kuststrook richting Bloemendaal was opgekocht door een Duitse ondernemer die hier werkelijk grootse plannen had. In de Passage konden badgasten winkelen maar ook eten en drinken. Op historische foto’s ziet het er zeer aantrekkelijk uit. De trein uit Basel reed door tot aan zee, waar zich een breed strand bevond dat nu beroemd en geliefd was bij de elite van heel continentaal Europa.
Uiteindelijk vormden de bezoeken van keizerin Sisi aan Zandvoort in 1884 en het jaar daarop het hoogtepunt, ook al reisde de met gezondheidskwalen kampende keizerin in cognito. Rijke mensen bouwden dure villa’s in de nabijheid van de Kurzaal. Dat nog lange tijd de internationale treinen uit Zwitserland tot aan Zandvoort doorreden heeft met deze bijzondere reputatie alles te maken. Maar de bloeitijd duurde kort: al met al niet langer dan 20 jaar. Minstens zo interessant is de neergang van de badplaats die daarop volgde. Toen eenmaal ook dagjesmensen op het brede strand arriveerden, lieten de rijken verstek gaan en veranderde Zandvoort aan Zee in een goedkoop pretpark zonder veel glans. Dat begon met de aanleg van de elektrische tram in 1899, later wegens technische mankementen vervangen door een paardentram. De passage brandde af nadat eerder het station in zuidelijke richting was verplaatst waardoor bezoekers wegbleven, de Kurzaal werd ingrijpend verbouwd en verloor zijn charme. In de Tweede Wereldoorlog werden grote delen van de boulevard opgenomen in de Atlantikwall. Die sloeg wonden in het stedelijke weefsel, die nooit meer zijn hersteld. Na de lezing mochten we ons hoofd breken over een mogelijke revitalisering van de badplaats. Leveren Formule 1-races hiervoor een aanknopingspunt? Ik ging uitwaaien op het strand.
Geef een reactie