In Turkije heeft de regering de inspectie en het bouwtoezicht in het verleden geprivatiseerd. Met rampzalige gevolgen, zo blijkt tijdens de recente aardbeving in het zuidoosten van het land. Iedereen is razend op de regering. In Nederland heeft de regering de inspectie ruim tien jaar geleden overgedragen aan de lagere overheden. Volgens oud-inspecteur ruimtelijke ordening John Henssen is onze leefomgeving daardoor in gevaar. Zijn wij nu ook woedend? In NRC Handelsblad van 1 december 2022 trok Henssen, inmiddels gepensioneerd, aan de bel. In een paar jaar tijd zag hij het Nederlandse landschap ingrijpend veranderen: “distributiecentra verrezen, de landbouw werd nóg intensiever, energieslurpende datacenters rukten op, er kwamen nieuwe woonwijken dicht bij snelwegen.” Nog meer zorgen maakt hij zich over de dingen die niemand ziet, maar die wel spelen. Belangen worden niet meer goed beschermd, de verantwoordelijkheid wordt bij de wethouder en gedeputeerde gelegd, burgers moeten nu alert zijn en stevig aan de bel trekken, er ontstaat rechtsongelijkheid, niemand controleert nog of gemeentelijke plannen stroken met nationale doelen. Al in 2018 publiceerde de Inspectie Leefomgeving en Transport een zorgelijk rapport hierover, maar dat werd niet geopenbaard. Pas bij de kamerbehandeling van de Omgevingswet in 2020 kwam het naar buiten.
Nog zoiets: de afgeschafte inspectie waren de oren en ogen van de minister van ruimtelijke ordening. Trends werden door haar het eerst gezien. Ook al is er weer een minister terug (want ook die was afgeschaft), die kan, althans volgens Henssen, door het ontbreken van centrale inspectie nog steeds niet weten wat er in het land gebeurt. En het erge is: “Er is geen plan meer voor de inrichting van het land.” Iedereen maakt tegenwoordig zijn eigen plannen. “Net nu er plannen moeten komen om op grote schaal nieuwe woningen te bouwen en de landbouw opnieuw in te richten, net nu de problemen met droogte, wateroverlast en verzilting steeds nijpender worden, ontbreekt de regie.” Grondoorzaak van dit ernstige tekortschieten is de politieke wens, al jaren, om alles sneller en eenvoudiger te maken. Terecht wijst Henssen op het feit dat ruimtelijke ordening juist steeds complexer wordt. Nederland wordt gewoon voller. Hoe kan je dan de eenvoud willen en de complexiteit willen reduceren? Henssen: “Dat moet je niet willen.” Complexiteit, schreef ik in Er was eens een stad (2021), is juist het studieobject van ruimtelijke planning. Daarom ook bestaan er geen eenvoudige oplossingen en wordt er aan universiteiten wetenschappelijk onderzoek naar ruimtelijke planning gedaan. Is iedereen nu voldoende gealarmeerd? Er naderen immers verkiezingen. En er is een leefomgevingswet in de maak die alles eenvoudig maakt. Gevaarlijk is het.
Geef een reactie