Was Blauwestad achteraf een goed idee? Journalist Karin Sitalsing schreef er een leesbaar maar te gemakkelijk boek over (2023). Ik las het geamuseerd in de trein op weg naar Groningen. Het gaat ongeveer zo. Twee heren – een oud-ambtenaar en een architect – bedachten een plannetje. Als je alle middelen voor Groningen nou eens op een hoop zou vegen, dan kon je iets groots doen. Bijvoorbeeld een deel van het Oldambt onder water zetten en daaromheen woningen bouwen. De gedeputeerde hapte toe. In 1993 verscheen het ontwikkelingsplan van de provincie: dat plan behelsde 1500 hectare landbouwgrond in drie gemeenten in het Oldambt uit productie nemen, daarvan 700 hectare om te vormen tot woongebied en 800 hectare met een dijk te omzomen en vervolgens vol te laten stromen: het kunstmatige Oldambtster Meer. Vijfenveertig boeren zouden een deel van hun land verliezen, twintig werden gedwongen hun bedrijf te beeindigen. Kosten: 500 miljoen gulden. Doel: Oost-Groningen uit het slop trekken. Op 12 mei 2005 zette koningin Beatrix de kraan open. Rond die tijd verschenen ook de eerste woningen. We zijn dertig jaar verder. Tegenwoordig wonen er 1100 mensen. Blauwestad blijkt geen stad, maar een dorp. Was het een goed idee?
Nadat Sitalsing de opdracht had gekregen een boek over Blauwestad te schrijven, besloot ze een aantal maanden in het havenkantoor te trekken. Daar kon iedereen aanschuiven om zijn of haar verhaal te vertellen. Ze schonk koffie en serveerde koekjes. Op basis van die, deels toevallige, gesprekken en van aanvullend archiefonderzoek schreef ze haar versie van het scheppingsverhaal. Wat ze niet schrijft is dat Nederlandse provincies niet gewend waren zulke grote gebiedsontwikkelingen uit te voeren. Dat was ook niet hun taak. In de jaren negentig lagen provincies zelfs onder vuur. Wat had je aan ze? Ze hielden alleen toezicht. Provinciale kerntaken, meer was het niet. Je kon ze net zo goed afschaffen. Maar in 2007 was de situatie volkomen anders. Toen bedreven ze ineens ‘ruimtelijke ontwikkelingsplanologie’. Nu werden ze beschuldigd van ‘opgeblazen gedrag’. Vooral de rijke provincies strooiden met geld. Zoals de provincie Noord-Holland, die in 2003 een prijsvraag uitschreef voor de aanleg van een Wieringerrandmeer. Dat project ging gelukkig niet door. In Groningen ging Blauwestad wel door. Is het gelukt? Sitalsing, helemaal op het eind, ontwijkend: “Het is maar net aan wie je het vraagt.”
Geef een reactie