In de zomer van 1997 schreef de Eo Wijers stichting een ontwerpprijsvraag uit voor het Noorden. Dat is precies 25 jaar geleden. Ontwerpers uit het hele land zetten hun tanden in een miljoen hectare welvarend Noord-Nederland. Waarom het Noorden? Daar vonden “enkele langzame, sluipende, maar ingrijpende veranderingsprocessen” plaats. Hoe, aldus de stichting, deze programmaloze ontwikkeling bij te sturen met een visie? Daarover zou het moeten gaan. En: “Wat zou er nog ontworpen moeten worden en wat niet?” Ook toen was er al sprake van een terugtredende overheid. Het werd een gedeelde eerste prijs, voor zowel Aura als Wadland. Ik las opnieuw het juryrapport. In het algemeen: “Heel wat inzenders blijken verliefd op het Noorden. Soms gaat hun liefde voor het landschap zo ver dat ze alleen willen waarnemen en niet ingrijpen.” De prijswinnaars deden dat wel; er moet tenslotte worden ontworpen. Dat vereist, hoe je het ook wendt of keert, toch weer een programma. Wadland noemde de jury een ‘verleidingsplan’, Aura bood volgens haar ‘een nieuw ruimtelijk concept’.
Aura maakte onderscheid tussen ‘een trage leegte’ en ‘een snelle volte’. Immers, beide worden door het Noorden zozeer gewenst. Enerzijds koestert men er de rust en de ruimte, anderzijds wil men de boot niet missen, dus vooruit maar, kom maar op met die zware infrastructuur! Aura probeerde beide te combineren. Enerzijds een zwaar restrictief beleid, anderzijds de aanleg van kostbare hogesnelheidsinfrastructuur. Het zou leiden tot ‘een onzichtbare stad’. Wadland koos juist onomwonden voor krimp. De ontwerpers transformeerden Noord-Nederland tot ‘een grote Ruigte’. Dat vergde in hun ogen wel ‘een ambitieuze houding’, zoals sterke inkrimping van het wegennet en dijkdoorbraken langs de Waddenkust. Daar stond een ‘grofmazig net van landweggetjes’ tegenover dat ‘de gewenste afgelegenheid’ zou bewerkstelligen. Wat schreef de jury? Wadland is erg duur en het draagvlak ontbreekt, maar mooi is het wel. Veel trage leegte en grote ruigte dus, maar waarom moest het allemaal zo duur? Men had met minder nieuw programma kunnen volstaan. Had gewoon gekozen voor vertraging. Nu wachtte het Noorden toch weer 25 jaar programmaloos ontwikkelen.
Geef een reactie