Contramal van de Randstad

Precies twintig jaar geleden, in 2004, verscheen de Nota Ruimte. Toen decentraliseerde de regering in Den Haag de Nederlandse ruimtelijke ordening. In Brabant verzon men ‘Brainport’. Hoe slim was dat! Daarmee wist Brabant zowaar de Randstad met zijn twee Mainports omver te kegelen. En wat deed Noord-Nederland? In het Dagblad van het Noorden stelde de Groningse hoogleraar Gert de Roo voor om van het Noorden ‘een groot Center Parcs te maken’. Noord-Nederland zag hij als de contramal van de Randstad. Zijn voorstel kwam neer op het bouwen van erg veel woningen. Zeker als die woningen werden neergezet in mooie landschappen, zou de economie vanzelf volgen. Meerlanden en Blauwestad moesten zijn bedoelingen rond zijn ‘ontspanningsplanologie’ illustreren. Zijn groot-regionale themapark bracht hij aan de man als LILA: Living In Leisure-rich Areas. Gedeputeerde Calon reageerde enthousiast en bracht hem naar Commissaris Alders. Eind 2004 volgde een groot congres. Twee jaar later lag er een boek: Lila en de planologie van de Contramal (2006).

Wat is er daarna met het concept van De Roo gebeurd? Meerlanden en Blauwestad werden gebouwd. Dat ging niet zonder slag of stoot. Volgde het werk? Dat lijkt niet het geval. Oost-Groningen kampt nog steeds met economische problemen. Niemand praat meer over LILA. Sterker, al in 2012 had de redactie van Noorderbreedte niets meer van het concept vernomen en was daarom bij De Roo te rade gegaan. Die had geantwoord dat hij in zijn nederlaag berustte. De politiek, zei hij, volgde haar eigen logica. Maar was het wel de politiek? Was het niet de economie? Door de financiele crisis van 2008 waren met name de randen van Nederland hard geraakt. Woningen stonden daar ‘onder water’. Er was zelfs sprake van bevolkingskrimp. De politiek had wel iets anders aan zijn hoofd. En het concept zelf? Moet het Noorden, nu er in de Randstad woningnood heerst, LILA niet opnieuw omarmen? Zelf vind ik de gedachte van de contramal ijzersterk, maar ‘een economie van rust en ruimte’ zoals De Roo die destijds schetste overtuigt me niet. En ik ben niet de enige. Vaststaat dat na twintig jaar Noord-Nederland nog steeds niet over een eigen koers beschikt.