In 2002 ontving de landschapsarchitect Dirk Sijmons de Maaskant-prijs. Bij die gelegenheid verscheen ook Landkaartmos, een reeks beschouwingen van zijn hand over het Nederlandse landschap. Ik herinner me het nog goed, de publicatie had destijds iets tragisch, want toen hij verscheen was de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening juist ter ziele. Paars 2 was voortijdig vertrokken en Pim Fortuin was in het mediapark van Hilversum neergeschoten. Nederland, opgezadeld met een politieke moord, raakte in een crisis. Hoezo ruimtelijke ordening? Sijmons schreef veel over de nota die in alle politieke tumult nooit werd vastgesteld. Hij was in alle opzichten kritisch. “Voor het landschapsbeleid vanuit Nota’s Ruimtelijke Ordening lijkt de stelling op te gaan: hoe nieuwer, hoe dikker, maar ook hoe dikker hoe ineffectiever.” De Vijfde Nota was heel dik, men noemde hem ook wel ‘stoeptegel’. Ineffectief? Hij heeft de eindstreep nooit gehaald, heeft dus nooit een kans gekregen. Sijmons pleit voor openbaarheid van het cultuurlandschap. “Mogelijk is dit zelfs de enige exclusief eigen opgave van het landschapsbeleid.” Mensen, schrijft hij, moeten kunnen dwalen.
Hij wijst erop dat tienduizenden strekkende kilometers aan voetpaden in de naoorlogse ruilverkavelingen zijn verdwenen. De opgave is om dit verlies tenminste te herstellen. “De overheid moet de betekenis en de potentie van de padennetwerken onderkennen, in beeld brengen wat er nu bestaat en ook de kennis op peil brengen door onderzoek te stimuleren.” Vervolgens moet ze de wandelpaden terugbrengen en weer openstellen. Maar niet door allerlei voorwaarden te stellen en gedoogconstructies te ontwikkelen, maar echt openbaar, net als stedelijke pleinen en parken. Hij schat dat daarvoor 1 procent van het landelijk gebied nodig is, in totaal zo’n 20.000 hectare. Hij weet ook hoe het moet. Hij bepleit een projectmatige aanpak. Hoeveel ‘slapend’ netwerk is er al? Hoeveel nieuw netwerk is nodig? Zo’n inventarisatie moet gedaan worden per gebied. “En welke bijdrage kan het netwerk leveren aan de verbetering van het landschapsbeeld en het sociaal-economisch functioneren?” Er moet vooral druk op realisatie staan, men moet de kans willen grijpen. Dat is een taak van de rijksoverheid. We zijn nu twintig jaar verder. Er komen verkiezingen aan. In welk verkiezingsprogramma staat het?
Geef een reactie