IJstijdlandschap

Dit weekeinde heb ik de ontwerp-Nota Ruimte gelezen. Die werd afgelopen vrijdag door een demissionaire minister van een minderheidskabinet op de valreep gelanceerd, een maand voor de verkiezingen. (Je moet maar durven.) Eerste indruk: er staan heel veel kaarten in, maar de tekst is mager. Aan toegankelijke taal is hard gewerkt, daar niet van; er mocht kennelijk geen ambtelijk jargon worden gebruikt. Vreemd: hoofdstuk 1 begint met de IJstijden. Ons land, stelt het kabinet, is door het klimaat gevormd. Dus niet meer door mensenhand? Een oud gezegde luidt immers “God schiep de wereld, maar de Nederlanders maakten Nederland.” Nu heet Nederland een ‘IJstijdlandschap’. Ter vergelijking: de Vijfde Nota begon met de Woningwet van 1901, de Vierde Nota met de internationale oriëntatie van de samenleving, de Tweede Nota met onze ligging binnen Europa. Nu moet ik eerst lezen over ‘spekkoek’ van ‘zand, keileem, veen, grind en zeeklei, en rivierklei.’ Daarna iets over een ‘republiek van zeven onafhankelijke provincies.’ Vervolgens over Nederland vanaf het eind van de 19e eeuw als ‘agrarische exporteur’. Is dit een geschiedenisboek?

Andere opvallende kwestie: het woord ‘Randstad’ wordt nergens meer genoemd. Dat is gek. De moderne Nederlandse ruimtelijke ordening kent slechts één paradigma en dat is de Randstad versus de rest van Nederland. Dat is al honderd jaar het geval. De Randstad blijkt in deze nota beleidsmatig gedemonteerd. Ons land bestaat nu uit XL-regio’s, L-regio’s, M-regio’s en S-regio’s. (Is dit een grap?) Het is alsof de minister het gebruik van het woord ‘Randstad’ heeft verboden. Het Rotterdam/Den Haag-complex wordt nu een XL-regio genoemd en moet transformeren, de succesvolle Amsterdam/Utrecht-regio is ook een XL-regio, maar moet accommoderen. Dat laatste houdt in dat alles in balans moet zijn, (dus meer niet te snel groeien). Verder vooral veel over economie. De regio’s worden nu ‘economische ecosystemen’ genoemd. Ze zullen ‘op eigen kracht’ nieuwe bedrijven moeten aantrekken. Het rijk zal ze ‘met energie, goederen en grondstoffen’ (en woningen) ondersteunen. Al met al een economische nota, maar zonder economische motor. Een sterk naar binnen gekeerde nota bovendien, de ruimtelijke ordening onwaardig. Dat belooft niet veel goeds. (foto: Harry den Hartog)