Terugblikken

Vijftig jaar terugblikken op de ruimtelijke ontwikkeling, dat zouden ook de provincies Groningen, Friesland en Drenthe moeten doen. Zuid-Holland deed het. In 2022 verscheen Zuid-Holland 50/50. Het rapport werd gemaakt door onderzoeksbureau Bright en de Vereniging Deltametropool. De studie blikt niet alleen vijftig jaar terug, maar kijkt ook vijftig jaar vooruit. Ik las hem de afgelopen week. Wat gebeurde er rond Rotterdam en Den Haag sinds 1970? De studie toont het dichtslibben van de ruimte in een ongekende vaart. Bijvoorbeeld rond Barendrecht of bij Den Haag Zuidwest. De kaartenreeksen ogen angstwekkend. En dan de toekomst. De ruimteclaims voor de komende vijftig jaar zijn genadeloos. Doorgaan op de ingeslagen weg – scenario Business as Usual heet het in de studie – is kansloos. “Doorgaan zoals we gewend zijn, lukt niet meer.” Want: “Er zijn geen grote aaneengesloten plekken meer die voornamelijk agrarisch gebruik kennen en die kansrijk zijn voor grootschalige transformatie, zoals eerder de Vinex-wijken en de groeikernen.” Na de studie besloot de provincie dan eindelijk open ruimte en landschap voorop te stellen in het eigen ruimtelijke beleid.

Zeker, Groningen, Friesland en Drenthe hebben nog voldoende aaneengesloten plekken die voornamelijk agrarisch gebruik kennen en die kansrijk zijn voor grootschalige transformatie. Bij Uithuizermeeden, zou je zeggen, kan je wel een potje breken. Wat heet. Gisteren liep ik er nog. Het is daar ongelooflijk mooi. Maar zo’n houding is verraderlijk en mag geen reden zijn om het Noorden maar vol te bouwen. Wie heeft het hier over volbouwen? Het valt allemaal reuze mee. Nee, meevallen doet het niet. Want het gaat niet alleen om de schaalsprong Groningen-Assen die de demissionaire minister van Ruimtelijke Ordening de regio onlangs als afscheidscadeautje wilde opdringen. Helaas niet. De optelsom van alle ruimte-eisen die waterveiligheid, zoetwaterbeschikbaarheid, landbouw, natuur, milieu, defensie, energietransitie, grondstoffenwinning, economie en mobiliteit in de Ontwerp-Nota Ruimte (2025) stellen blijkt ronduit schrikbarend. Bekijk de kaartenreeks van alle ministeries in hoofdstuk 10 van de nota. Dat komt er allemaal dus nog bij. Lieve noordelijke provincies, zijn open ruimte en landschap u iets waard? Wie de schaalsprong als cadeau accepteert zal ook ja tegen de rest moeten zeggen. Want in Zuid-Holland past het niet meer.