Ze heet Sinagote, ze komt van Vlieland. Haar naam verwijst naar een dorpje in Bretagne, waar ze elk najaar naar toe trekt om te overwinteren. Over haar verscheen in 2021 een boek: Sinagote, het levensverhaal van een lepelaar, geschreven door Theunis Piersma, Petra de Goeij, Willem Bouten en Carl Zuhorn. Ik kreeg een exemplaar van Theunis cadeau toen ik hem opzocht in Workum tijdens mijn voettocht langs het IJsselmeer en de Waddenzee. Na het lezen van de 215 bladzijden voelde ik grote sympathie voor de witte vogel. Door haar jarenlang op de voet te volgen zijn de vele betrokken onderzoekers – vaak burger-wetenschappers – steeds meer over haar verrichtingen te weten gekomen. Kort na haar geboorte in 2006 werd ze geringd, en in 2013 plaatsten de onderzoekers een kleine zender op haar rug. Die konden ze, als ze haar weer eens zagen, inlezen. Kleine zonnepaneeltjes zorgen voor de energie. Zo konden ze nagaan waar ze elke tien minuten verbleef. De hoofdstukjes zijn kort, maar uiterst informatief en liefdevol geschreven. Alles draait om de ‘flyway’, de grote afstanden die de vogel aflegt langs de kust van Noordwest-Europa, soms ‘s nachts, soms een kilometer hoog, vaak eerder reagerend op het getij dan op de zonnestand. Na dertig jaar studie is Sinagote een persoon geworden, veel meer dan een vogel, door vasthoudendheid staat het Nederlandse lepelaaronderzoek internationaal hoog aangeschreven.
Mooi vond ik het idee dat Piersma na zoveel jaren studie ontwikkelde, namelijk dat lepelaars zouden vertrouwen op eeuwenoude kennis van het landschap en elkaar zingend informatie toespelen. Op dat idee kwam hij na het lezen van The Songlines (1987) van Bruce Chatwin. Chatwin schrijft over hoe de eerste bewoners van Australië al zingend zich een weg zochten in het land van hun voorouders via zogenoemde ‘Dreaming-tracks”, een soort tijdloze paden. Aanleiding was het intense sociale leven van Sinagote en het vermoeden dat de gezenderde vogel haar jaarlijks reis naar Bretagne niet alleen aflegt. “De ontmoetingen met bekenden, het samen optrekken, zijn voor Sinagote vast van grote betekenis. Afgezien van een goed gevoel, geeft het haar een manier om belangrijke informatie over de alsmaar veranderende wereld te verzamelen.” Denk aan de recente bouw van windmolenparken langs de kust en in het IJsselmeer en op de Noordzee. Sinagote vliegt daar op een hoogte tussen de 161 en 177 meter. De windturbines zijn 115 meter hoog, dus het vrouwtje is steeds dicht in de buurt van de brullende rotoren. Ook hoogspanningsleidingen zijn levensgevaarlijk. Daar komt bij, trekvogels kijken naar de grond, niet naar voren. Nooit hoefden ze vooruit te kijken, maar sinds kort moeten ze dat wel. Wie honderd kilometer per uur vliegt kan zo geveld of vermalen worden. Als u die windmolens in uw auto passeert, denk dan aan de lepelaars en hoe ze elkaar voor ons waarschuwen, wellicht, althans laten we hopen dat ze elkaar toezingen, net als de aboriginals in Australië. En stel dan de gewetensvraag: zijn wij mensen niet te gast in hún land?
Geef een reactie