Suburbs aan de macht

Gelezen in ‘’The Uses of Disorder’ (1970) van Richard Sennett:

Wie aan de vooravond van de Amerikaanse presidentsverkiezingen het verschijnsel Trump wil begrijpen zou opnieuw ‘The Uses of Disorder’ (1970) van Richard Sennett moeten lezen. De situatie in de Verenigde Staten eind jaren zestig lijkt namelijk sterk op die van nu. Studentenopstanden in de grote universiteitssteden beleven we opnieuw met de Occupybeweging en de Maagdenhuisbezetting; de rassenrellen in de Amerikaanse steden vinden ook nu weer op grote schaal plaats, zo ook het keiharde politieoptreden daartegen. Destijds was Amerika verwikkeld in een zinloze oorlog in Vietnam, nu blijft ze doorvechten in Irak, Syrië en Afghanistan. De wijze waarop Donald Trump koortsachtig tekeer gaat tegen alles en iedereen staat niet op zichzelf en vraagt om een diepere analyse. Dus wat schreef Sennett? Teveel Amerikanen verlangen naar een zuivere, pure wereld zonder conflicten. Die dachten ze te vinden in de buitenwijken. De suburbane ontwikkeling van de Amerikaanse steden en ook de extreem ver doorgevoerde functiescheiding van wonen, werken, verkeer en recreatie hebben tot een scherpe uitsortering geleid, waardoor mensen met afwijkende meningen niet meer worden getolereerd of begrepen.Normale stedelijke conflicten in de binnensteden beantwoorden ze met excessief verbaal geweld, alsof ze bang zijn voor een revolutie in hun eigen achtertuin. Een diepe angst om vragen te stellen bij de oorlog die ze in het verre Azië waren begonnen uit zich bij de gemiddelde Amerikaan in pure agressie. Het bracht Richard Nixon aan de macht. We zijn nu vijfenveertig jaar verder, al die jaren ging de suburbanisatie gewoon door. Nieuwe oorlogen werden begonnen. Trump en zijn aanhang zullen zich wreken op de arme zwarte bevolking in de Amerikaanse binnensteden.

Het drama dat zich op dit moment in de Verenigde Staten voltrekt heeft dus alles te maken met zeventig jaar onafgebroken suburbanisatie. Bill Bishop noemde dat ‘The Big Sort’ (2009) – ‘het grote uitsorteren’ (http://www.zefhemel.nl/?p=350). Steden werden verdund, de mensen raakten verspreid over het land, rijk ging wonen bij rijk, blank bij blank, zwart bij zwart. Sociale relaties werden eenzijdig en moesten vooral conflictloos zijn, harmonieus, alles werd op veiligheid en risicovermijding door middel van ruimtelijke afzondering gericht. Het maatschappelijke gevolg is dat niemand in het land elkaar meer begrijpt of nog wil begrijpen. Conflicten worden uitvergroot. De oplossing, wist Sennett, was het opnieuw bouwen van grote steden. Alleen in dichtbebouwde, complexe steden vol alledaagse conflicten kunnen weer volwassen relaties tussen de mensen ontstaan en zal het verlangen naar puurheid en conflictloosheid in de samenleving worden opgegeven. Want zonder conflicten gaat het niet. “Only a truly chaotic urban life can challenge the slavery patterns of adolescence so that large numbers of young people have the opportunity for growth now accorded only to a few.” Terug naar de grote stad dus. In 1970 deed alleen de jeugd dat. Nu misschien iedereen. In Nederland met zijn VINEX-verleden is het niet anders (behalve Friso de Zeeuw natuurlijk). Er gloort hoop.