Welkom! Dit bericht is onderdeel van de online tentoonstelling ‘Nederland in ideeën’, waarin 93 wetenschappers, ondernemers en kunstenaars antwoord geven op één vraag van Paulien Cornelisse:
‘Welk inzicht uit jouw vakgebied kan anderen helpen in het dagelijks leven?’
De tentoonstelling is verspreid over 93 websites. Op deze website vind je het antwoord van Zef Hemel. Je kunt onderaan dit bericht doorklikken naar het volgende antwoord, of een bezoekje brengen aan de ‘centrale hal’ [link naar nederlandinideeën.nl] van de tentoonstelling.
Bouw niet hoger, maar ook niet lager
Dat een bouwhoogte van niet meer dan vijf tot zes verdiepingen in vrijwel alle steden in de wereld door de eeuwen heen gebruikelijk was en dat dit steeds tot hele levendige en leefbare steden heeft geleid, ongeacht de cultuur of het klimaat, vind ik een hele mooie en ook bruikbare gedachte voor iedereen. Stel, u zoekt een buurt in een stad om te wonen of te werken, dan kan ik u aanraden uw aandacht in de eerste plaats te richten op die wijken en buurten waar de gebouwen gemiddeld genomen niet lager of hoger reiken dan zes bouwlagen. Een leefbare buurt, zeg ik u, is dan bijna gegarandeerd. Want geloof het of niet, u zult er doorgaans voldoende winkels, scholen en voorzieningen aantreffen op loopafstand van uw woning of kantoor, er zullen voldoende kleine parken zijn waar u met uw kinderen kunt verpozen, er zal voldoende aanbod zijn van openbaar vervoer dat u brengt naar de gewenste bestemmingen, kortom alles wat in de dagelijkse behoeften van u en uw dierbaren voorziet zal aanwezig zijn indien de gemiddelde bouwhoogte de zes lagen benadert.
Maar het gaat verder. Buurten als die ik bedoel geven u meestal ook de beste beschutting tegen wind, zon, hitte en regen, ze leveren doorgaans het beste microklimaat op voor gewone mensen zoals u en ik. Ook zullen er relatief veel mensen te voet gaan, waardoor er voldoende stoepen zijn, de straten niet te breed en bijna overal zijn voldoende drukte en vertier. Dat maakt deze buurten doorgaans ook veiliger, althans ze geven u en de uwen een rustiger en veiliger gevoel doordat er zoveel oplettende mensen op elk moment van de dag aanwezig zijn. Bovendien worden uw ogen in dergelijke buurten voortdurend behaagd door het prettige formaat van de bouwmassa’s, de gevels en de architectuur, die niet teveel zullen imponeren, maar u ook niet zullen vervelen. Architecten hebben er dikwijls hun beste werk geëtaleerd. En overal heerst nog een menselijke maat.
Waarom we bijna niet meer dergelijke buurten bouwen begrijp ik niet. Of ik begrijp het heel goed. Want ik weet, begin twintigste eeuw vond er een revolutie plaats in de stedenbouw door de technische vinding van de lift en de roltrap enerzijds en die van de auto anderzijds. De eerste maakte hele hoge flatgebouwen mogelijk, de tweede villawijken en woonbuurten van hoofdzakelijk rijtjeshuizen en uitgestrekte bedrijventerreinen waar gewone stervelingen als u en ik niets te zoeken hebben en ook liever niet komen. Mensen hoefden in ieder geval geen trappen meer te lopen. Tot zes hoog ging dat vroeger nog wel, maar leuk was het niet. Vandaar die maximale bouwhoogte. De hoogste verdiepingen van gebouwen waren trouwens meestal bestemd voor het personeel, de lagere voor de rijken. Ineens echter veranderde alles. Architecten, ontwikkelaars en economen creëerden nieuwe markten en nieuwe urbane landschappen die eerder niet of nauwelijks denkbaar waren geweest en die door veel mensen comfortabel en profijtelijk werden gevonden.
Met de nieuwe technische leefomgevingen van mensen – suburbs, hoogbouwwijken – is op zichzelf helemaal niets mis, maar de leefbaarheid kon hierdoor niet langer worden gegarandeerd. Steden raakten uit balans, voortdurend moesten nieuwe oplossingen worden gezocht voor onverwachte problemen: congestie, onvoldoende bereikbaarheid van voorzieningen, hittevorming, luchtvervuiling, geluidsoverlast, windhinder, gezondheidsklachten, psychische stoornissen door drukte, stilte, eenzaamheid, criminaliteit. Ik zeg niet dat steden opgetrokken uit gebouwen van gemiddeld zes bouwlagen altijd helemaal zonder problemen zullen zijn. Wel stel ik vast dat duurzaamheid en leefbaarheid nauw met elkaar samenhangen en dat deze met verhoging dan wel verlaging van de stedelijke dichtheid danig op de proef worden gesteld. Het zijn allemaal problemen die gemakkelijk voorkomen hadden kunnen worden als alle steden in een dichtheid van gemiddeld vijf tot zes bouwlagen waren gebouwd. Noem het een natuurwet. Dat is wat anders dan een economische wetmatigheid die tegenwoordig de gebouwde omgeving domineert.
Zef Hemel
Hoogleraar Grootstedelijke vraagstukken aan de Universiteit van Amsterdam
Alle antwoorden zijn ook beschikbaar in boekvorm onder de titel
Dit wil je weten. Wetenschappers, ondernemers en
kunstenaars geven adviezen voor het dagelijks leven
http://www.mavenpublishing.nl/boeken/dit-wil-je-weten/
Klik hier voor het volgende antwoord:
http://mavenly.mavenpublishing.nl/go.php/HiYnOVmh6C
Klik hier voor een bezoekje aan de centrale hal van de expositie:
Geef een reactie