Gelezen in The Human Web (2003) van J.R. en William McNeill:
Afgelopen zaterdag het Archeologisch Museum van Istanbul bezocht. Heb er uren rondgelopen. Vond het overigens opmerkelijk dat er weinig over Istanbul te vinden was, terwijl bij het graven van de nieuwe metro onder de Bosporus toch belangwekkende opgravingen zijn gedaan. Nee, het museum gaat terug tot 3 tot 4.000 jaar voor Christus. Het toont niet minder dan de eerste tekenen van beschaving in de wereld: stadsstichtingen langs de Nijl en langs de Indus. Vader en zoon McNeill duiden deze in hun magistrale boek over de wereldgeschiedenis (‘The Human Web’) aan als de ‘Nijl-Indus corridor’. Zij spreken zelfs van “the first big metropolitan web’. In het museum is veel aandacht voor deze eerste steden van de wereld. Kennelijk hebben Ottomaanse heersers de resultaten van hun opgravingen in het oostelijk deel van de Middellandse Zee, Egypte en het Nabije Oosten eind negentiende eeuw naar Istanbul getransporteerd. Daar ligt het nu uitgestald in vitrines. Het meeste kun je gewoon aanraken. Begeleidende teksten zijn toegankelijk geschreven en wijzen op het belang van steden, handel en karavaanroutes. Ik zag tableaus uit de poorten van Babylon, kleitabletten van duizenden jaren oud, het vroegste liefdesgedicht, beelden van Alexander de Grote, de necropolis van Sidon. Wonderschoon. Opmerkelijk vond ik dat de Turkse archeologen het Romeinse rijk in hun teksten niet beshrijven als een imperium, maar als een netwerk van relatief onafhankelijke stadsstaten.
In ‘The Human Web’ lees ik over het ontstaan van de Sumerische stad zo’n 3000 jaar voor Christus. Slechts langs de Indische kust waren aanvankelijk steden te vinden. Over zee voeren de inwoners met kleine boten, waarmee ze handel dreven. Het was de domesticatie van de ezel die het mogelijk maakte om landinwaarts steden te bouwen. Dat gebeurde zo’n 5000 jaar voor Christus, aan de kop van de Perzische Golf. In deze steden woonden heilige families die door een priesterklasse werden voorzien van grote voedselvoorraden, door honderden slaven bijeengebracht. Hier ontstond een luxueuze levensstijl rond offerrituelen. “Indeed, a boundless desire to increase ritual splendor may have been the driving force behind the rapid elaboration of skills that raised Sumerian cities above the level op neighboring peoples, for wealthy divine households could afford to support specialized craftsmen to create magnificent consumer goods, pleasing to even capricious divinity.” Het uitvoeren van al deze rituelen had tot doel om de goden gunstig te stemmen en het land te behoeden voor oveerstromingen, droogte en hongersnoden. Maar de opgebouwde welvaart betekende ook afgunst. Het duurde niet lang of de steden trokken tegen elkaar ten strijde.
Geef een reactie