Druk, drukker, niet druk

Gelezen in NRC Handelsblad van 17 december 2014:

Nu al driemaal een interview gegeven over ‘drukte in Amsterdam’. Veel Amsterdammers maken zich er zorgen over. In zijn nieuwjaarsspeech merkte burgemeester Van der Laan hierover op dat andere gemeenten in Nederland maar wat jaloers op de Amsterdammers zijn omdat zij graag wat meer leven in de brouwerij zouden willen. Een benijdenswaardig luxe probleem? Inderdaad is het opvallend dat elders in het land het thema van drukte en overlast helemaal niet speelt. Integendeel, er wordt daar juist alles aan gedaan om een beetje drukte te laten ontstaan. Het zijn vaak allemaal projecten die een bruisende toekomst beloven, terwijl die er nog helemaal niet is. Steeds scherper wordt het onderscheid tussen ruimtelijke projecten die voorzien in een reële behoefte en projecten die een behoefte moeten kweken. Het gevaar van leegstand en onderbenutting wordt levensgroot. Ewald Engelen spreekt in ‘De schaduwelite’ (2014) van "een in duigen gevallen vastgoeddroom". Daar lijkt het inderdaad op.

Verontrustender dus dan de drukte in het centrum van Amsterdam vind ik het aantal projecten in Nederland dat op plekken drukte in de toekomst belooft waar die op dit moment nog niet is en waarschijnlijk ook niet meer zal komen. Oorzaak: het vele goedkope geld. Vergelijk het met de mijnsluitingen in Limburg in 1965. Ook daar viel programma weg en was ineens veel goedkoop geld voorhanden. De miljarden aan steun die de regering ter compensatie aan het gebied verstrekte, leidden, aldus NRC Handelsblad onlangs in een terugblik, tot grootschalige corruptie. Hoofdstad Maastricht kreeg een academisch ziekenhuis, een universiteit, een congrescentrum, een prestigieus nieuw stadsdeel, een toonaangevend museum, twee grote bruggen over de Maas, een theater aan het Vrijthof en een geheel gerestaureerde binnenstad. Projecten die drukte moesten doen ontstaan. Een mooi voorbeeld van wat James Scott aanduidt als ‘Seeing like a State’. Heeft het geholpen? "De sociaal-economische situatie is inmiddels verbeterd, maar het trauma van 1965 is nog niet overwonnen." Heerlen krimpt. Zulke praktijken dreigen opnieuw. In de woorden van Engelen: mensen worden dronken gevoerd met schulden en vastgoed.