In Wedde, Groningen, spreken we die ochtend af. Ana vergezelt me, ze wil weten hoe ik onderzoek doe. Een bus uit Winschoten vervoert ons tot aan de burcht. Het weer voelt zomers, er staat bijna geen wind. Eindelijk zijn we in Westerwolde. Achter het kasteeltje voert een voetpad naar een moderne wildernis, een natuurlijk landschap bijna zonder bomen. Tien kilometer lang, tot aan Smeerling, lopen we over een kalkarme zandrug waar vier Aa’s in zuid-noord richting stromen. Nu ja, stromen is een groot woord. Vroeger had je aan weerzijden uitgestrekte veengebieden en werd het water uit het hoogveen via de beken naar de Dollard afgevoerd. Maar het natte veen werd ontgonnen, stuwen kwamen in de beken en een kanaal voor transport van de turf werd dwars op de beken gegraven, akkerbouw verscheen, de beken verloren hun functie, hun loop raakte ‘genormaliseerd’, dat wil zeggen: ze werden rechtgetrokken. In nog geen honderd jaar verloor het landschap hier zijn natuurlijke karakter. Tegenwoordig wordt in de zomer zelfs water uit het IJsselmeer ingelaten om het bekenstelsel niet droog te laten vallen. Samen met Jan Willem Kok verkennen we dit genormaliseerde landschap, dat sinds kort in transitie is.
Jan Willem is de eigenaar van Artphy, een kunsthal in Wessinghuizen, waar de Mussel Aa in de Ruiten Aa stroomt. In het verleden werkte hij als waterbouwkundige bij het waterschap. Dit is zijn gebied. Hier voelt hij zich thuis. Via een stelsel van voetpaden gidst hij ons langs een aantal nieuwe meanders die de afgelopen jaren in de beken zijn gelegd. Een stuw blijkt buiten werking gesteld en even verderop zijn twee vistrappen geinstalleerd. Een beetje paling zit hier, maar vooral zijn het snoeken; het is allemaal nog niet veel. Lange tijd hebben stuwen de visstand beneden peil gehouden. Ook de beperkte stroomsnelheid en het inlaten van gebiedsvreemd water in de zomer werken niet mee. Juist de nieuwe meanders zorgen voor sneller stromend water. Dat is goed voor de vissen. In het Stroomgebiedsbeheerplan 2022-207 van waterschap Hunze en Aa’s lees ik dat veel nog niet op orde is. Gekeken moet nog worden naar verschillende stoffen in de beken: gewasbeschermingsmiddelen, toxische stoffen. Ook geringe beschaduwing van het water vormt een probleem: voor een goede temperatuur van het water staan er te weinig bomen langs de beken. Maar juist de openheid van het landschap blijkt door bewoners en bezoekers te worden gewaardeerd. Ach, voordat nieuwe bomen schaduw geven gaan nog zeker tien jaren heen. Een landschap herstellen is niet alleen duur, maar kost ook veel tijd, eindeloos meten, plannen maken, geld investeren, maatregelen nemen. Een heel leven gaat ermee heen.
Geef een reactie