Het Reestdal

Op het station van Meppel lees ik in Leren kijken (2024) van Estelle Zhong Mengual. Mijn wandelgast is verlaat, dus ik lees en geniet. Het boek fascineert me. Rob Wolfs en ik gaan vandaag lopen door het Reestdal, op de grens van Drenthe en Overijssel. Ik heb me voorgenomen hem te vragen wat hij ziet als hij wandelt. Immers, Rob Wolfs is een ervaren wandelaar, bedenker van Trage Tochten. Al meer dan 600 dagwandelingen in heel Nederland heeft hij ontwikkeld. Ook vandaag lopen we een van zijn Trage Tochten. Voor landschappen als dit, begint hij als hij arriveert, heeft hij een sterke voorkeur: een afwisseling van bossen en landerijen, boerderijen, buitenplaatsen, onverharde paden. Maar ook: een beekdal, geen auto’s, rust. Drenthe is voor hem het fijnste. Al snel verlaten we de kern van De Wijk. De bebouwing reikt brutaal tot aan de veenstroom die we de hele dag zullen volgen. We spreken over mais, brandnetels, duizendblad, boekweit, ooievaars. Rob schiet foto’s vanuit Obsidentify, een app waarmee je “de natuur herkent in een klik.” Als we even later bij een mooie bocht in de Reest stilstaan, mijmert Rob over landschappen van zeventiende eeuwse schilders. Het schijnt, zegt hij, dat we nog altijd door de ogen van die oude schilders naar het landschap kijken.

Zhong Mengual neemt negentiende eeuwse landschapsschilders als uitgangspunt voor haar zoektocht naar een andere wijze van waarnemen van het landschap. Hun werk brengt ze in verband met (vrouwelijke) tijdgenoten die onderzoek deden naar natuurlijke historie. Charles Darwin (1809-1882) zorgde voor een aardverschuiving met zijn evolutietheorie. Wat veranderde er daarna in de wijze van kijken? En ook: wat ging er verloren? Elke generatie neemt de omgeving waar, maar wat voelt ze? Zien is een selectie maken en waarde toekennen; de rest negeren we. De Franse kunsthistorica schrijft over ‘de crisis van onze gevoeligheid voor het levende’. Kunnen we deze mentale functie weer verrijken? Dit lijkt haar belangrijk in de ecologische crisis waarin we verkeren. Het is ook een crisis van onze relatie met het levende. Ik vraag het aan Rob. Wandelen we door een decor dat we slechts mooi of lelijk vinden? Of spreken de afzonderlijke dingen tot ons, staan we ermee in verbinding? De traagheid van wandelen helpt, maar een eerlijk antwoord vindt hij moeilijk te geven. Hij belooft het boek te lezen. En ik abonneer me op Obsidentify.