‘t Zandt, Groningen, ligt in het aardbevingsgebied. Ik liep er doorheen en bezocht een aantal mensen. Van hen hoorde ik dat hier aarbevingsbestendige woningen waren geplaatst door de vijf aannemers die het dorp onderhanden namen. Opdrachtgever is NCG, Nationaal Coördinator Groningen. De woningen liggen pal naast de Mariakerk. Die kerk stamt uit de 13e eeuw, althans het schip, want het koor is 15e eeuws. De zadeldaktoren is ook al 13e eeuws, nou ja, en de klokken in de toren stammen uit 1501. Ik bedoel maar. En ook, nergens in Groningen vind je gevarieerder siermetselwerk als hier. De zes genoemde woningen missen dit alles. Ze behoren toe aan woongroep Marenland en zijn gasloos en zeer energiezuinig, maar de inwoners van ‘t Zandt vinden het geen gezicht. In 2020 protesteerden ze al, maar dat had geen effect. Een van hen vertelde me op mijn wandeling dat op de plek van de woningen hele oude bomen stonden, met daarachter een geliefd monumentaal pand, maar dat pand is afgebroken en de historische bomen die de plek beschutting gaven, net zoals de hele hoofdweg van ‘t Zandt ooit zeer lommerrijk was geweest, zijn geveld. De reden hiervoor, vertelde mijn informant, waren de zichtlijnen naar de monumentale kerk.
Er bestaat een unieke wandelroute van de Groninger Bodem Beweging die ook door ‘t Zandt voert. Hij brengt je langs alle verloren erfgoed in Noord-Groningen. Over meer dan achttien kilometer lengte zie je gaslocaties, rijksmonumenten, kerken, wisselwoningen, vernieuwde panden en vooral verdwenen erfgoed. Wat ‘t Zandt betreft noteert de gids: “De woningen aan Hoofdstraat 10, 31, 33 en 51 zijn gesloopt. Respectievelijk in 2018, 2016, 2016 en 2019.” Uitgerekend vandaag verscheen in de Leeuwarder Courant een artikel hierover. Het betreft een longread van Maaike Borst. Ze won er een persprijs mee. De kop erboven: ‘In de ziel geraakt’. En dan eerst dit: “De kerk blijft hier staan, het dorp verhuist niet. Maar ook in ’t Zandt veroorzaakt de bewegende grond een ware metamorfose. Oude huizen worden gesloopt en er komen strakke nieuwe woningen voor terug. Complete straten gaan op de schop. Pal naast de kerk, in het authentieke hart van ’t Zandt, maakte een geliefd monumentaal pand plaats voor moderne huurwoningen – tot verbijstering van dorpelingen die zich niet gehoord voelden.” Borst vervolgt: “Een dorp of een stad is meer dan een verzameling huizen. Het is een gemeenschap van mensen, met een cultuur, een historie, een evenwicht. Wat gebeurt er als dat plotseling wordt opgeschud door een kracht van buitenaf? Als de veiligheid in het geding is, en het grote geld en de internationale belangen een gemeenschap in hun ziel raken?” Ik speurde naar oude prentbriefkaarten van ‘t Zandt. Ik vond er verscheidene. Ik wist niet wat ik zag. Waar is de ziel gebleven?
Geef een reactie