Lekkage

Onzichtbaar voor de wandelaar is het grondwater. Onder Bargermeer, het grote industrieterrein van Emmen in Drenthe, is op veertig tot zeventig meter diepte sprake van ‘complexe grondwaterverontreiniging’. “Hier hebben langdurig bodemlozingen plaatsgevonden van metaalhoudend afvalwater en oplosmiddelen.” Ik kom bij toeval een memo hierover tegen nadat ik een wandeling over het industrieterrein heb gemaakt. Afzender: Soilpedia, de kennisbank bodem en ondergrond. Het gaat om oplosmiddelen en grond- en hulpstoffen die de afgelopen decennia door lekkage in het grondwater terecht zijn gekomen. Veroorzaker zijn de voormalige ENKA-fabrieken. ENKA vestigde zich eind jaren veertig in Emmen in het kader van de naoorlogse industrialisatiepolitiek. Het bedrijf maakte kunstvezels. Het koos voor een locatie waar tot midden negentiende eeuw nog een groot meer lag, maar dat droogviel na de aanleg van het Oranjekanaal en dat tot gras- en akkerland was omgebouwd. Vanaf dat moment begonnen de lozingen. In de memo staat dat bronsanering niet mogelijk is. Fabrieken kun je niet zomaar verplaatsen en overal lopen leidingen. Het gaat om drie plekken want ook andere fabrieken blijken zich aan lozingen schuldig te hebben gemaakt. Wat te doen?

Het grondwater onder de fabrieken wordt nog altijd gebruikt als proceswater, spoel- en koelwater en een klein deel ook als leidingwater. Zou met deze grondwaterwinning worden gestopt, dan sijpelt de verontreiniging heel langzaam naar het laagveengebied bij Klazienaveen; tegelijk zal een deel in noordwestelijke richting bewegen onder invloed van de aanzuigende werking van grondwaterwinning bij Westenesch. Beter is daarom om niet met winning te stoppen. Wat er dan nog altijd wel gebeurt is verplaatsing van de verontreiniging vanuit de bronlocaties naar de onttrekkingsfilters. Nog een keer: het gaat hier om “omvangrijke bodemverontreiniging met verschillende mobiele componenten waaronder VOCI, minerale olie en enkele specifieke organische verbindingen.” Er wordt jaarlijks 5 miljoen kubieke meter grondwater opgepompt. Dankzij deze winning blijft de verontreiniging op zijn plaats, al beweegt hij zich zowel horizontaal als verticaal naar de onttrekkingsfilters. Deskundigen spreken van ‘een robuust systeem’, juristen noemen het: ‘materieel beheerst, formeel onbeheerst’. De gemeente is in deze bevoegd gezag. Ik lees: “De gemeente hecht primair belang aan werkgelegenheid en economie. Duurzaamheid wordt nagestreefd, voorzover dat kosteneffectief kan worden bereikt.” Dat zeg ik, een wandelaar heeft gelukkig niets in de gaten.