Twee dagen heb ik door Londen gelopen. Wandel- en studiegebied was deze keer Southwark, met name Elephant & Castle. Indrukwekkend wat daar in die voorheen slechte buurten gebeurt. Als je maar een heldere visie op de openbare ruimte hebt, vooraf de optimale dichtheid bepaalt, de kwaliteit van het groen vooropstelt, tenminste dertig procent sociale woningbouw realiseert, het openbaar vervoer op orde brengt en profiteert van de druk op de woningmarkt. Met gevaar van gentrificatie. Zouden ze in Rotterdam-Zuid en Amsterdam-Zuidoost veel van kunnen leren. Maar de jonge journalist Sam Bright neemt liever aanstoot aan Nine Elms en Battersea Power Station in de aanpalende borough van Wandsworth. In zijn ‘Fortress London’ (2022) zet hij Londen neer als een winstbeluste speculatiemachine in handen van sluwe ontwikkelaars en beleggers. Londen, schrijft hij, wordt gewoon verkocht aan de hoogste bieder, de opbrengst verdwijnt naar het buitenland. Ik las het boek op de terugweg in de Eurostar, die vanaf Brussel veranderde in een sloom boemeltreintje dat zich door het strooigoed van steden richting Nederland een weg baande. Tijd genoeg voor een pessimistisch boek. Bright schrijft niet alleen over Londen, zijn eigenlijke thema is regionale ongelijkheid en achterstand die de rest van Engeland ten opzichte van de hoofdstad heeft opgelopen en die ronduit schrijnend is – reden waarom hij pleit voor een andere hoofdstad. Londen zou juist een voorbeeld voor de rest van het land moeten zijn.
In kansen voor het noorden van Engeland gelooft Bright niet zolang Londen niet tot inkeer komt. Ronduit sceptisch is hij over linkse politici die geloven in een wederopstanding die te danken zou zijn aan een ‘schone economie’ of een ‘groene agenda’ elders. Windparken op de Noordzee bijvoorbeeld, die elektrische stroom naar havensteden in het Noorden brengt, ze zullen daar niet tot nieuwe banen leiden. Zulke beloftes noemt hij vooral abstract. En OS2, de hogesnelheidslijn van Londen naar Birmingham en Manchester dan? Over acht jaar moet deze snelle trein gaan rijden, bedoeld om de rest van het land bij het succes van Londen te betrekken. Ook die dure lijn zal geen werkelijke verbetering brengen. Bright pleit voor fundamentele herverdeling van overheidsmiddelen door financiële bevoordeling van regio’s ten opzichte van de metropool. Echter, zijn focus ligt op Londen, dat minder geldbelust moet zijn en minder alleen met zichzelf bezig. Londen staat bij hem symbool voor alles wat er mis is en hij begrijpt niet dat linkse politici dat niet zien. Groot-Brittannië zou naar Duitsland moeten kijken, een federatie die gedecentraliseerd werkt en die de macht over alle regio’s verdeelt. Regionalisering zou het centrale thema moeten zijn, met aandacht voor basisvoorzieningen: onderwijzers, verpleegsters, buschauffeurs, politieagenten, winkelpersoneel. Verplaats het regeringscentrum naar Leeds, het moet toch worden vernieuwd. Fort Londen met zijn obsessie voor snel geld moet hoe dan ook worden afgebroken.
Geef een reactie