Paradox

Vanuit Anloo wandelen we via Rolde naar Deurze, een afstand van ruim twintig kilometer. Onze route voert door een typisch Drents landschap. Het is prachtig weer. Welkom in het Nationaal Park Drentsche Aa. Een hele dag lang hoor ik, naast stemmen, alleen maar vogelgeluiden. De veldleeuwerik! Geen auto te bekennen. Dat je zoiets in Nederland nog tegenkomt. Pas op het eind, pal voor de deur van het nieuwe bezoekerscentrum in Deurze, raast ineens het drukke autoverkeer. Maar dat komt door de tijdelijke afsluiting van de N33 (Gieten-Assen). Dat is gewoon sluipverkeer. Jaap Verhulst en Kees Folkertsma van Overlegorgaan Drentsche Aa voeren me mee. Ze blijken geoefende wandelaars. Ze benadrukken de enorme dynamiek van het beschermde Drentse landschap. Is dat geen paradox? Jaap vertelt dat je honderd jaar geleden vanuit Schipborg de kerktoren van Rolde nog kon zien. Eén grote open vlakte. Geen boom te bekennen. Daarna werden landgoederen aangelegd, heidevelden ontgonnen, bossen aangeplant, beken genormaliseerd, het land herverkaveld. En daarna kwam de natuur en begon de recreatie. Bijna vijftig jaar natuurbeleid zie je in dit afwisselende, veranderende landschap terug. Ach, er is zoveel gebeurd.

Toen ik van huis vertrok had ik nog gedacht dat de tijd hier was stilgezet. Dit is immers al bijna vijfentwintig jaar een Nationaal Park, en nog wel een heel groot park. Wat dacht je van de Waddenzee?, antwoordt Verhulst. Dat is ook een Nationaal Park, maar kijk eens wat daar allemaal gebeurt. Nee je kúnt de tijd niet stilzetten. Even boven het esdorp Anderen betreden we een ruig terrein. Dat blijkt het Eexterveld te zijn. Het is er drassig. Overal stroomt of sijpelt water. In dit gebied ontspringen het Scheebroekenloopje en het Anlooërdiepje, twee beekjes die deel uitmaken van het Drentsche Aa-systeem. Staat de tijd hier dan niet stil? Welnee, dit waren nog niet zo lang geleden uitgestrekte heidevelden. In de jaren ’60 werden ze voor de landbouw ontgonnen, diep ontwaterd en streng verkaveld. Maar inmiddels zij ze weer tot natuur gedoopt, in 2013 werden ze zelfs Natura 2000-gebied. Maar verdroging en teveel stikstof bedreigen de flora. Gepoogd wordt het water, dat eerst veel te snel afstroomde, weer zo lang mogelijk vast te houden. De potklei in de ondergrond helpt. Ik lees een landschapsecologische systeemanalyse van het gebied (juni 2024), over alle peilbuismetingen die er de afgelopen jaren zijn gedaan. Het grondwater komt weer aan de oppervlak. Ook het Scheebroekloopje is heringericht. Dynamiek? Nee herstel. Terug in de tijd. Al krijg je de kwaliteit van vroeger nooit meer terug.