Particulier initiatief

Terwijl de wethouder in het centrum van de stad een avond van het Milieucentrum Amsterdam over de structuurvisie bijwoonde, organiseerde de Cultuurfabriek in Pakhuis De Zwijger een bijeenkomst over Onderzoekslab Vrijstaat: particulier initiatief. Het betrof editie 24 van Talk of de Town. Ruben Maes zat de avond voor. Aanwezig waren zo’n veertigtal belangstellenden, meest geïnteresseerd in zelfbouw en processen van onderop. Na een uitleg van Eric Frijters, architect en mentor van het Onderzoekslab, over de inhoud en het proces van het lab luisterden we naar Hans Vermeulen van DUS architecten en de welbekende Eva de Klerk van Kunstenstad NDSM. Frijters kon nog niets laten zien. De presentatie van Vermeulen betrof, zoals altijd bij architectenbureaus, een overzicht van eigen werk. Daaruit kwam een uitgesproken maatschappelijke belangstelling naar voren. In plaats van ‘Plan the City’ stelde hij ‘Play the City’ voor. Het was mooi conceptueel werk, wat sterk herinnerde aan Nederlands architectenwerk uit de tweede helft van de jaren negentig, nu met een romantisch terugverlangen naar eenvoud en zinspelend op de chaostheorie (zoals een pleidooi voor enkele simpele spelregels voor de stedenbouw die spontaniteit in goede banen leiden). Wat me nog het meeste bijstond was de zoektocht naar het vormgeven van ruimtes waar mensen elkaar ongedwongen ontmoeten en met elkaar delibereren. Fraai vormgegeven allemaal.

 

Moeizaam verliep het gesprek over die nieuwe vorm van planning. De discussie richtte zich al snel op zelfbouw. Waarom is er in Amsterdam niet meer ruimte voor particulier initiatief? Maes wilde de belemmeringen weten. Wat houdt ons tegen? Er sprak ongeduld uit. Zijn het de vergeven grondposities van woningcorporaties en ontwikkelaars? Zijn er belemmeringen in het financiële? Is er wel een markt voor? Kun je met zelfbouw wel voldoende dicht en stedelijk bouwen? Toen ik zei dat het onderwerp in geen enkel verkiezingsprogramma werd aangestipt en nergens in het Amsterdamse collegeprogramma voorkomt, werd het eerst stil. Gut, daar had niemand aan gedacht. Politiek leeft het kennelijk niet. Maar de wethouder wil toch 50 procent van de nieuwbouw op IJburg tweede fase in zelfbouw realiseren?, reageerde iemand. Ja, als IJburg fase 2 ooit wordt gebouwd. En inderdaad, daar zijn de grondosities nog niet vergeven. Waarna vanuit de zaal werd gewezen op het komende afsprakenkader tussen gemeente en woningcorporaties over de bouwproductie in de stad de komende vier jaren. Zouden we daar niet iets voor de burgers in kunnen regelen? Organiseer een fringe meeting, suggereerde Maes, waarbij bestuurders kennis kunnen maken met zelfbouwinitiatieven. Is dit iets voor de gemeente om te organiseren? Of mogen we hopen op particulier initiatief?