Op 13 september jongstleden kuierden Maarten en Vincent van Rossem op hun gemakje door de gemeente Emmen, Zuidoost Drenthe. Hun nieuwe NTR-programma De broeders Van Rossem op TV had zowaar een thema deze keer: energielandschappen. Eerst was er de turf. Turfsteken in de Zuidoosthoek van Drenthe was nog tot rond 1970 hier staande praktijk, maar al snel werd ze ingehaald door oliewinning in de buurt van Schoonebeek. Het was dikke, stroperige olie, beslist niet makkelijk te winnen, maar met ja-knikkers lukte het. De Nederlandse Aardolie Maatschappij werd er rijk mee. Het was goedkope energie voor de Randstad. En de Emmenaren zelf? Ach, die leefden in plaggenhutten. Maarten en Vincent vonden de plaggenhut vooral symbolisch en Vincent noemde het verhaal mythisch. Een symbool van wat? Van armoede. Ooit vereeuwigd door de prutser Vincent van Gogh toen hij twee maanden door Zuidoost-Drenthe had gezworven. Maar de plaggenhut in Bargerveen waarin ze plaats namen, vonden ze maar een luxe. Daar kon je zo een vakantiehuisje van maken. Werd je snel rijk. Volgens Maarten was de veenderij ooit, heel even, een lucratieve business geweest, dat was in en kort na de Eerste Wereldoorlog. De wereld smachtte toen naar energie en steenkool was er even niet. Toen die later weer in overvloed voorradig was, ging het met de turfwinning snel bergafwaarts. Vincent zei dat hij graag net zo beroemd wilde worden als Van Gogh. Moest hij niet ook een roman gaan schrijven? De twee heren hadden het vooral over armoede, geld verdienen, snel rijk worden.
Even zag ik het huis waarin ik opgroeide voorbij komen, want de architect Arno Nicolai werd door Vincent uit de vergetelheid gehaald en mijn ouders woonden in een hele prettige woning die Nicolai voor het fabriekskader van de AKU kort na de oorlog had gebouwd. Maar zo heel bijzonder vond Vincent het oeuvre toch niet. Wel probeerde hij de paar flats van Nicolai in de Emmermeer vergeefs van de ondergang te redden. Hij hamerde erg op de architectuur, terwijl hij de stedenbouw had moeten roemen. Dat kwadrant met hoog- en laagbouw in het vrije veld, vlak bij het publieke zwembad waarin ik als kleuter nog gepootjebaad heb, was tot stand gekomen in een voorbeeldige samenwerking van Fred Zandvoort en Arno Nicolai. De jonge bestuurder van de woningbouwvereniging maakte er echter korte metten mee. Helemaal op het eind van de uitzending vroegen de broeders zich nog af hoe het nu verder met Zuidoost Drenthe moet nu alle olie en turf op zijn en de hele streek is geplunderd. Terwijl de twee oreerden zagen we velden zonnepanelen, afgewisseld met windmolens in de buurt van Coevorden. Nog meer energie? Nee, het bleek anders. Maarten en Vincent dachten zich een toekomst voor Emmen als woonoord voor bejaarden uit het Westen. Waarop de twee bejaarden zich haastig uit de voeten maakten, terug naar het mooie Texel.
Geef een reactie