Drie dagen kregen de studenten om het vraagstuk van het Fochteloërveen op te lossen. Het unieke hoogveengebied ligt even ten zuidwesten van Assen, op de grens van Fryslân en Drenthe. Vraag: hoe kun je 2500 hectare Natura 2000-gebied redden en tegelijk de boeren in de omgeving sparen? Bijna 100 piekbelasters bevinden zich in een zone van tien kilometer rond het restant van wat ooit de uitgestrekte Smildervenen waren en die vanaf de zeventiende eeuw systematisch werden ontgonnen en in cultuur gebracht. De stikstof die deze boeren uitstoten met hun koeien en hun mest is funest voor de natuur. Koop je de boeren uit of bied je ze nieuw perspectief? Het bijzondere natuurgebied waar zelfs kraanvogels neerstrijken is eigendom van Natuurmonumenten, twee provincies zijn druk bezig stikstofplannen te maken, drie waterschappen zijn actief in het gebied. Onteigening hangt als een zwaard van Damocles boven de boeren. Vijftien studenten van de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen waagden zich aan het lastige vraagstuk. In vijf teams presenteerden ze afgelopen week in Norgerhout hun oplossingen. Gedeputeerde Henk Jumelet was aanwezig, er werd een jury geformeerd waarvan naast Natuurmonumenten ook een boer uit het gebied deel uitmaakte. Vanuit Assen bereikte ik Norgerhout juist op tijd. Onderweg zag ik de eerste woningen verrijzen van de meest westelijke uitbreiding van Assen, Kloosterakkers. Kennelijk valt de uitstoot van deze nieuwbouwwijk nog binnen de stikstofgrenzen en lieten de boeren zich hier uitkopen. Dat wordt riant wonen aan het Fochteloërveen!
Naast stikstof is ook water een groot probleem, of liever, het gebrek aan water want verdroging van het hoogveen gaat op dit moment razendsnel. In combinatie met stikstof leidt ze tot vergrassing. Deels is verdroging het gevolg van de enorme hoogteverschillen: het Fochteloërveen ligt meters hoger dan het omgevende boerenland, dat immers ooit is afgegraven. Aan Friese zijde gaat het zelfs om negen meter! Door peilverlagingen proberen de boeren droge voeten te houden, maar hiermee veroorzaken ze verdere bodemdaling (want er zit veen in de ondergrond). Met allerlei ingrepen probeert Natuurmonumenten het water in het hoogveen vast te houden. Het veenpakket is nog maar twee meter dik en op sommige plaatsen al minder. Het watersysteem in het natuurgebied, ooit afgekoppeld van de beekdalen in de omgeving, kan niet verhinderen dat veel water verdwijnt. Ook het aangrenzende bos maakt dat bomen veel water opnemen. Droge en hete zomers als gevolg van klimaatverandering maken een oplossing bijkans onmogelijk en door voortgaande oxidatie van het veen blijft veel CO2 vrijkomen. Sommigen spreken zelfs van een ‘klimaatbom’ die hier op ontploffen staat. Casus Fochteloërveen, begreep ik, is letterlijk en figuurlijk een race naar de bodem. En wat bedachten de studenten? Het winnende team introduceerde sawa’s: door het waterpeil in de bufferzone rond het hoogveen radicaal op te zetten zullen de boeren wel moeten overschakelen naar natte teelten. Wordt het door klimaatverandering werkelijk zo warm en droog? Dan krijgen we rijstteelt in Drenthe.
Geef een reactie