Pages
Stay In Touch
More
© 2013 Free State of Amsterdam
Read this summer in London and on the beach:
At the beginning of every summer, more or less round the month of July, correspondents and critics of newspapers and popular magazines always give personal lists of their favorite books. ‘These are the books I advise you to read.’ I love those lists. So that’s why I give you my personal list of favourites now, even though it is late August, at the end of my holiday. This is what I read during this summer time, books – novels and non-fiction – which I found really worthwile reading:
1. London, the biography (2000), by Peter Ackroyd;
2. Freedom (2010), by Jonathan Franzen;
3. The Sleepwalkers (2012), by Christopher Clark;
4. Soumission (2014), by Michel Houellebecq;
5. NW (2012), by Zadie Smith.
The first book is about London, the city perceived by Ackroyd as body. Great. The second describes Minneapolis-Saint Paul, Minnesota, but it also gives a great portrait of the dullness of Washington DC. Not to be missed. The third is about Belgrade, Serbia, on the eve of WWI. Horrible history. The fourth concerns Paris. Awesome. And NW, by the British novelist Zadie Smith, describes Willesden, North-West London. Willesden I visited mid July, when I went to London. I walked through the sleepy street where Leah lived. Leah, “a state-school wild card, with no Latin, no Greek, no Maths, no foreign language (…)”, living amongst Nigerians, Sikhs, lots of immigrant people in the neighborhood near Willesden Junction. “In Willesden people go barefoot, the streets turn European, there is a mania for eating outside.” I even visited Number 37 Ridley Avenue, Finchley Road, Willesden lane. So this is London too. The non-touristic, non-billionair immigrant city. Enjoy the language: “Elsewhere in London, offices are open/floor-to-ceiling glass/sites of synergy/gleaming. There persists a belief in the importance of a ping-pong table. Here there is no. Here offices are boxy cramped Victorian damp.” (…) “Face east and dream of Regent’s Park, of St. John’s Wood. The Arabs, the Israelis, the Russians, the Americans: here united by the furnished penthouse, the private clinic.” Yes, a boring place, but a true emancipation milieu. Read this great novel if you want to understand how citites like London and Paris function these days.
Seen in Belgrade, Serbia, on 23 Mai 2015:
What is the difference between Belgrade waterfront and Rotterdam Kop van Zuid? Not much. Both are proud cities. Both lack a powerful economy. Both want something special, some icon, something new, to let the world know they are still attractive. Both developed bold plans that consist of glamourous highrise development on the waterfront in an area that could be described as a brownfield situation where the land value is low. Everything looks unreal, too expensive, too big. In Rotterdam (600.000 inhabitants) planning started at the end of the seventies, in Belgrade (2 million inhabitants) around the same time. Both plans need costly public infrastructure: bridges, metro, land clearance, otherwise it would never work. Because Dutch government was willing to pay, Rotterdam could start building its Kop van Zuid in the early nineties. Belgrade had to wait for the end of the Balkan war. Now it seems to have found its private money. Developers from the United Arab Emirates pour in. Everybody knows that this could not be done without the help of promises, tax reductions, soothing gifts, special laws. Citizens will have to pay for it anyway.
So in the end there remains this one big question: does it work? Can it boost an economy? Does it make the city any better? And does it improve the lives of its citizens? We don’t know. There will be a shopping mall, so people will start consuming, but shops in the inner city will go bankrupt. Tourists and visitors from abroad will come to spend their money. Belgrade might even become a regional centre in Southeastern Europe. You never know. Air Serbia is in arab hands now; its new owners are introducing transfer traffic, turning Belgrade airport into a minor regional hub. Was it really worth all the public money? Time will tell. Kop van Zuid at least costed a fortune (a bridge and metrostation of 500 mio euro, a palace of justice, a harbour office tower, subsidized housing etc.). In the end the most important goal was to put the city ‘back on the map’. A kind of global citymarketing. Just want to remind you of John Friedmann’s words: “Sustainable development is never bestowed from the outside but must be generated from within the regional economy itself.” This, the American planner wrote in 2004, was the key point in Jane Jacobs’s analysis with which he was in full accord. So am I.
Seen in Belgrade, Serbia, on 23 May 2015:
The theme of the conference, part of the 10th edition of BINA, the Belgrade International Architecture Week 2015, was: ‘Citizens and City Making’. “Having in mind the actual practice, (the) conference aims to be more than an academic debate on different methods of participation and collaboration in city making; its aims (is) to define the role of professionals and citizens in mobilizing city makers towards creating conditions for just, inclusive and sustainable urban development.” As one of the speakers I could live with this quote. But then it continued: “The widening global gap between the mainstream protocols of city making and citizens’ demands for the right to the city has exposed urban development as a predatory process that renders the city a trading asset.” This made me feel rather uncomfortable. Other speakers were discussing Lefebvre, Marx and Harvey. The reason why the whole atmosphere of the conference was ideological I could easily guess: the city is starting to develop the Belgrade waterfront without consulting its citizens. Not so clever.
The Belgrade waterfront has a 40 year history of planning studies, focussed on brownfield development near the Belgrade railway station close to the river. Nothing came out of it so far. Arab money seems to make things going. Belgrade might become a hub in Southeastern Europe. Developers from the United Arab Emirates have opened an impressive exhibition in a former Serbian palace, showing a huge model of a brand new city on the banks of the river Sava; skyscrapers and a big shopping mall make you believe that this will be Dubai, Abu Dhabi, Shanghai or Rotterdam. Of course, as in Rotterdam land value in this Savamala neighborhood is low, and the potential value might be high. So foreign money pours in. Creatives and activists are trying to stop the process by creating an alternative world of bars, restaurants and festivals. Apparently they also see the potential value of the waterfront, but their aim is not money. Why this strategy? The outcome of their interventions will be gentrification and the developers know. In their model they saved the neighborhood, so in the end they might buy it all. And what about flooding? Last year large parts of Serbia had to be evacuated. This plan will not work. Both parties aren’t clever. Why not generate collective intelligence? Why not collaborate?
Gelezen in ‘All that is solide Melts Into Air’ (1982) van Marshall Berman:<
Ergens moet het Modernisme voor de machine hebben gekozen, in plaats van de mens. Techniek wilden de internationale architecten humaniseren, dat wil zeggen dienstbaar maken aan het moderne leven. Ze omarmden haar, de industrie, de machines en dus ook de auto, volledig, omdat ze dachten dat deze de mensen comfort en een beter leven zouden brengen. Waren ze erdoor verblind? In 1948 publiceerde Siegfried Giedion ‘Mechanization Takes Command’. Daarin onderzocht deze Zwitserse ideoloog van de CIAM – de Congrès Internationaux d’Architecture Moderne – hoe de mechanisering ons moderne leven steeds meer beheerst en bepaalt. Beweging legde hij aan de basis van de vooruitgang en de auto zag hij als transportmiddel en snelheidsduivel bij uitstek die eind negentiende eeuw het privéleven van gewone stervelingen binnendrong. De auto, schreef hij, is de voorloper van de ‘volledige mechanisatie’ en de autosnelweg is de ultieme stedenbouwkundige uitdrukking ervan. Eerder, in ‘Space, Time and Architecture’ (1945), had hij al beschreven hoe de autosnelweg als parkweg onze grote steden binnendrong. Giedion: "In de eerste plaats vervult de parkweg een fundamentele wet van de stad in opkomst: hij scheidt de dooreengehaalde functies van het voertuig- en het voetgangersverkeer. Tevens brengt de parkweg de doodsteek aan de opvatting toe, als zou een verkeersweg een geïsoleerde baan zijn die maar ergens door het landschap heenslingert, doch er geen verband mee houdt." Je kunt er gelukkig niet langs wonen, merkte de ideoloog van het Modernisme op. "De parkweg wijst naar een verschiet waarin, nadat het hoognodige gedokter achter de rug is, de kunstmatig opgeblazen stad tot haar normale omvang zal zijn teruggebracht."
De autoweg als wapen tegen de grote stad. Wat een vergissing. Kijk naar de Gooiseweg/Wibautstraatcorridor, daterend van 1965, die na de IJtunnel in Amsterdam Noord overgaat in de Nieuwe Leeuwarderweg. Of neem de ‘Weg van de Broederschap en Eenheid’ die op last van Tito zowel oud als Nieuw Belgrado bruut doormidden klieft. Beide Modernistische autowegen hebben de oude en nieuwe stad bijna om zeep geholpen, ze omarmden het landschap maar isoleerden de aanpalende wijken. De Amerikaanse architectuurcriticus Marshall Berman zei het in 1982 zo mooi toen hij terugkeerde van een bezoek aan Brasiliá. De Brazilianen vervloekten de door Costa en Niemeyer ontworpen Modernistische stad, terwijl moderne architecten haar juist verafgooddden. Berman moest de gewone man gelijk geven. "My sense of what Brasiliá lacked brought me back to one of my book’s central themes, a theme that seemed so salient to me that I didn’t state it as clearly as it deserved: the importance of communication and dialogue." Modern klonk het misschien niet, voegde hij eraan toe, maar sinds het begin van de menselijke beschaving zijn onderlinge verstandhouding en dialoog de basis van alle bouwen en ontwerpen geweest. "We need to make the most of these possibilities; they should shape the way we organize our cities and our lives."
Gezien in Belgrado op 26 oktober 2013:
De informele nederzetting die we bezochten bevond zich in het zuidoosten van Belgrado. Zo’n vijftienduizend mensen hadden er illegaal hun eigen huis gebouwd, ze waren verstoken van publieke infrastructuur als scholen, parken, sport en medische voorzieningen. Het patroon is als dat van de zogenaamde ‘gecekondu’s’ in Istanboel: informele steden op heuvels rond de Turkse metropool waar migranten uit de provincie neerstrijken, alle bestaande uit dicht opeengepakte zelfgebouwde huizen. Ook in Belgrado is dit tegenwoordig de dominante verstedelijkingsvorm. Aan de overkant had het gemeentelijke grondbedrijf haastig een al even grote wijk uit de grond gestampt, overwegend bestaande uit hoogbouwflats, maar ook daar ontbraken de voorzieningen en de architectuur was er veel poverder dan aan deze kant van het dal. Later die dag bezochten we andere plekken waar overheidsinmenging schitterde door afwezigheid en waar zelfredzaamheid van burgers domineerde. Het betrof een co-working space in de prostitutiezone nabij het station, een creatieve uitgaanszone achter het station aan het water en een participatief kunstproject op een oude boot op de rivier, daar even verderop.
Alle projecten betroffen burgerinitiatieven: de creatieve co-working space werd gesponsord door het lokale bedrijfsleven en probeerde gentrification in de verwaarloosde buurt op gang te brengen, de uitgaanszone was afgedwongen – of eigenlijk bezet – en uiteindelijk tijdelijk aan een groep creatieven uitgegeven, in afwachting van de grote transformatie na de verplaatsing van het kopstation, het kunstproject was van de Sloveense kunstenares Marjetica Potrc die op de geleende boot in de buurt een zomer lang participatieve evenementen organiseerde. Het viel me op dat de lokale overheid bij al deze initiatieven ontbrak en eigenlijk ook node werd gemist. Die was vooral bezig met het grote en kostbare infrastructurele project van de verplaatsing van het kopstation en beloofde haar burgers op termijn een soort Dubai aan de Donau. Ondertussen gebeurde er niets. Geen van de mensen die wij spraken geloofde in dat sprookje. Wanja, die ons rondleidde en met wie we die middag lunchten, haalde op een gegeven moment de koning van Nederland aan. Had die zijn landgenoten niet een ‘participatiesamenleving’ in het vooruitzicht gesteld? Dat leek hem veel beter.
Gezien in Belgrado op 27 oktober 2013:
‘No future’, sprak de 36-jarige Serviër gelaten. Hij stond met ontbloot bovenlijf op het dak van de twaalf verdiepingen tellende flat, gebouwd in 1976, ons toe te spreken. Zijn moeder kwam hem ijlings een T-shirt brengen. Haar gespierde twee meter lange zoon woonde nog altijd bij zijn zieke ouders in hun veel te kleine flat. Het liefst, vertelde hij ons in gebrekkig Engels, wilde hij emigreren. Er was geen uitzicht op werk, een vrouw had hij niet, de Servische politiek was corrupt en al zijn vrienden hadden het land al verlaten. De situatie oordeelde hij totaal uitzichtloos. We keken over de daken van de nieuwe stad, door president Tito na de Tweede Wereldoorlog aan de overzijde van de rivier gebouwd. De ideale stad, in de vorm van een veel te ruim grid – ooit bedoeld als de nieuwe hoofdstad van het verenigde Joegoslavië – lag er verstild bij. Nu, ruim zestig jaar later, was het modernistische grid nog altijd niet gevuld, ook al wonen hier bijna evenveel Serviërs als in het oude Belgrado.
Terwijl veel jonge mensen haar willen ontvluchten, groeit de bevolking van de Servische hoofdstad onverminderd door. De nieuwelingen zijn vooral afkomstig van de niet-Servische delen van de voormalige Joegoslavische republiek. Belgrado zien zij vooral als springplank naar de wereld, niet als eindbestemming, want daarvoor is de werkloosheid te groot. Van de ruim vijf miljoen Serviërs woont nu al twee miljoen in de hoofdstad. En een eind aan deze trek is nog niet in zicht. Als de migratie aanhoudt wonen over twintig jaar alle Serviërs in één reusachtige metropool: Belgrado. De vraag is of deze grootstad voldoende werk biedt aan al die jonge nieuwkomers en wat er zal gebeuren met de streken die zij massaal hebben verlaten. Een troost: van leegstand is geen sprake en de modernistische flats in Novi Beograd worden nog altijd hoog gewaardeerd. Hier kan men het modernistische ideaal vervuld zien, zoals Le Corbusier en vrienden zich dat ooit hadden gedroomd. Tegelijkertijd groeien in het oosten en zuidoosten van de stad de illegale zelfbouwwijken, met een omvang nu al geschat op zeker 250.000 woningen.
reacties