Pages
Stay In Touch
More
© 2013 Free State of Amsterdam
Gelezen in de Straitstimes van 28 mei 2017:
Bron: Wild shores of Singapore
Tijdens het regeringsbanket op 22 november 2018 in Den Haag ter ere van het staatsbezoek van de president van Singapore aan Nederland kwam ook het onderwerp ‘circulaire economie’ aan de orde. Van Nederlandse zijde sprak staatssecretaris Stientje van Veldhoven over de ambities om in 2050 de hele nationale economie circulair te maken. Dit is nodig om te overleven. Aansluitend volgde een uiteenzetting van Singaporese zijde. Iemand aan tafel stelde de beide bewindslieden de vraag hoe men dacht over de zandwinning. Zand wordt stilaan een zeer schaarse grondstof en is de komende decennia juist hard nodig voor de bouw en voor de bescherming van zowel de Nederlandse als de Singaporese kust vanwege de zeespiegelstijging. Zandsuppleties van 7 tot 12 miljoen m3 jaarlijks moeten de Nederlandse kust op orde houden. Het meeste zand – fijn, hoekig – wordt uit de rivieren gewonnen, maar de winning is zo omvangrijk dat rivieren niet tijdig meer nieuw zand kunnen aanmaken waardoor minder zand de zee bereikt. Dit vormt een regelrechte bedreiging van de kust. Hoe zit dat eigenlijk in Singapore? Na afloop van het gesprek zocht ik het uit.
Miljoenenstad Singapore ligt op een lage zuidpunt van het eiland Maleisië. Zeventig procent van haar kustlijn wordt beschermd door kunstmatige dammen en rotsachtige hellingen. Het grootste deel van de stad ligt 15 meter boven zeeniveau, maar circa 30 procent komt niet hoger dan vijf meter. In 2010 werd de zandige kust van East Coast Park opgehoogd met grote, met zand gevulde zakken om erosie tegen te gaan. Voor verdere landaanwinning werden de eisen aangescherpt: niet drie, maar tenminste vier meter boven de zeespiegel. Ook de kustroute in Changi werd opgehoogd met een kleine meter. Op dit moment worden discussies gevoerd over nieuwe landaanwinningen en of niet amfibisch bouwen verstandiger en goedkoper is. Sterker, een natuurlijker kustverdediging zou zijn grootschalige aanplant van mangrovebossen zijn. “Utilising mangroves is not only less costly, if the process is done carefully, they are still able to be effective in protecting shorelines to keep up with rising sea levels, which hard methods such as sea walls are not able to adapt to.” De gemiddelde temperatuur loopt op, regenval neemt jaarlijks toe – van 2192 mm in 1980 tot 2727 mm in 2014 -, en cyclonen doen zich vaker voor als gevolg van de klimaatverandering. In 2015 leidde de opwarming al tot massale vissterfte voor de kust van de stadstaat. Ik weet voldoende. Nederland en Singapore hebben een grote zorg gemeen.
Gehoord in Masterstudio The Circle City van de UvA op 8 januari 2018:
Een week lang spraken we op de UvA over een circulaire economie. Welkom in de Masterstudio The Circle City van het Centre for Urban Studies. Zowel de eerste als de laatste spreker was duidelijk hierover, nee, de hele week heerste er grote eenstemmigheid. Een circulaire economie realiseren vereist pure systeemverandering, we kunnen zo’n omwenteling niet realiseren binnen de bestaande economische en politieke verhoudingen. Erik Swyngedouw noemde de huidige politieke hype rond circulariteit zelfs een ‘hysterical fanasy’ en Herbert Girardet vond de brede omarming van circulariteit ronduit verdacht. Alsof wij burgers niet hoeven te veranderen; alsof we gewoon kunnen doorgaan met meer groei en nog meer consumeren. Girardet, van de World Future Council, wees erop dat de prijzen van grondstoffen en energiebronnen gewoon bizar laag zijn. Ze moeten veel zwaarder worden belast. En arbeid verdient juist verlichting. Nu is het omgekeerd. Erik Swyngedouw van de University of Manchester vond dat er een politieke omwenteling nodig is. Er is domweg niet voldoende natuur om onze groeiende honger naar grondstoffen te stillen. Mensen worden van hun land verdreven. Alles wordt te gelde gemaakt. De effecten van onze consumptie zijn in de hele wereld voelbaar. “We need a new political fantasy!” Nee, we mogen niet langer wachten, er zit niets anders op dan the hysterical act te verlaten en the political act te omarmen.
Het grote gevaar in het master narratief van de circulaire economie zit, aldus Swyngedouw, in het monetariseren van afval. Zodra dit gebeurt ontstaat een perverse prikkel om nóg meer afval te produceren. “If you economize it, you need more waste!” Afval, zei hij, is een commons. En Girardet wees er fijntjes op dat de ecologische voetafdruk van steden als Londen, Hongkong en Amsterdam nu al veel te groot is. Londen gebruikt een grondgebied dat 125 keer groter is dan zijn eigen oppervlak om zich te voeden en te kleden, in totaal 20 miljoen hectare. Dat kan helemaal niet. En geeft Londen iets terug aan de natuur? Nee. Hij vond dat stadsbestuurders doordrongen zouden moeten zijn van de langetermijn-effecten van hun stedelijke economie. Ze zouden keihard moeten oproepen tot minder consumeren en echte green politics moeten introduceren. Politici vond hij maar lui. Ze bewijzen lippendienst aan een duurzame economie. Waar, vroeg hij zich af, blijft het vergezicht van de Ecopolis?
Voorgedragen op het Marineterrein, Amsterdam, op 7 juli 2016:
TOFUD van Frank Havermans, op dit moment te zien in Cityscapes Gallery in Amsterdam, deed me aanvankelijk denken aan de PROUNs (‘pro-oon’) van El Lissitzky. Vooral zijn tweede serie uit 1923 betrof schitterende composities van geometrische vormen die de toekomst als ‘volstrekt nieuw’ wilden uitdrukken. Een soort van tijd-ruimte explosies waarbij alle geometrische vormen met verschillende snelheden vrij in de ruimte zweven. De PROUNs waren verbeeldingen van het utopische, een dynamisch communistisch universum. Ze waren een van de inspiratiebronnen van het Modernisme. Ook Havermans’ werk is ruimtelijk. Wie echter goed kijkt ziet geen explosie, maar implosie. Alle vormen trekken naar elkaar toe, klitten zelfs aan elkaar. TOFUD is allesbehalve PROUN. Havermans’ begrip van circulariteit is geavanceerder dan dat van de Modernisten.
De eerste denkfout van het Modernisme was tabula rasa. Dit was ook de essentie van Plan Voisin van Le Corbusier, 1925: alles moest tegen de vlakte, de stad zou opnieuw worden opgetrokken. De architect streefde een complete herordening van Parijs na, nu scherp begrensd, leesbaar, transparant. Alle elementen werden opengewerkt, zwevend in de ruimte, spottend met de zwaartekracht, helder stralend, zonder decoratie, de stad als een abstract explosie van volumes, lijnen en vlakken die zich gemakkelijk van bovenaf liet componeren, in een eindeloze variatie.‘Le Corbu’ meende ook dat de toekomst wetenschappelijk kon worden voorbereid. Begin jaren zestig wordt dit idee van de stad als berekenbare machine op de spits gedreven door futuroloog Richard Buckminster Fuller. Diens Dome over Manhattan uit 1960 getuigde van de opvatting dat de aarde een ruimteschip is, en de stad een gesloten systeem dat computers geheel konden beheersen door middel van kunstmatige klimaatbehandeling. Afbreken hoefde niet eens; gewoon een geodetische dome eroverheen. In ‘Operating Manual for Spaceship Earth’ (1969) ergerde ‘Bucky’ zich aan de politiek, de zouteloze compromissen. Zijn opvattingen over democratie stonden niet ver af van die van Le Corbusier, maar waren mijlenver verwijderd van het circulaire denken. Nee, het Modernisme heeft weinig circulairs voortgebracht. De architecten koersten op beheersing, controle en expansie. Havermans toont iets anders: chaos, gelaagdheid, groei, ruimtelijke implosie. Alleen rommelige, chaotische, informele, volgestouwde, onbestuurbare, van onderop georganiseerde metropolen zijn circulair.
reacties