Free State of Groningen, Friesland & Drenthe

Gelezen in NRC Handelsblad van 11 februari 2012:

We hadden het over kleine bedrijfjes die steeds vaker buiten de ketens treden, over alternatieve bedrijfsketens die ethischer willen opereren, over regionale voedselketens, over regionale drogisterijcoöperaties, over coöperaties in het algemeen. Dit weekeinde publiceerde Merijn de Waal in NRC Handelsblad een artikel over de dramatische toestand in Spanje en Portugal. De economische crisis heeft daar keihard toegeslagen. De jeugdwerkloosheid in Spanje is opgelopen tot bijna 50 procent! Eigen schuld, dikke bult? Welnee, flexwerkers zijn vogelvrij verklaard en jongeren komen gewoon niet meer aan de bak. De noodhulp van 78 miljard euro die IMF en EU in het vooruitzicht hebben gesteld wordt alleen vrijgemaakt als de beide landen verstrekkende arbeidsmarkthervormingen doorvoeren die volgens de jongeren het land verder zullen leegzuigen, alles “gedicteerd door de grote banken.” Hun protest deed me denken aan ‘The Shock Doctrine’ (2007) van Naomi Klein -een vervolghoofdstuk uit de ‘Shock and Awe’-benadering van de neoliberale school die landen overlevert aan het blinde monetaire rampenkapitalisme.”Unlike the fantasy of the Rapture, the apocalyptic erasure that allows the ethereal escape of true believers, local people’s renewal movements begin from the premise that there is no escape from the substantial messs we have created and that there has already been enough erasure – of history, of culture, of memory.”  Aan deze passage moest ik denken toen ik het artikel van De Waal las.

In Portugal sluiten jongeren zich aan bij Futuragora (Toekomst Nu), een beweging die experimenteert met manieren van zelfvoorzienend leven. Ze opereert vanuit Lissabon. Jongeren aldaar stellen zich de vraag: “stel dat het systeem crasht? Er is nog voor drie dagen voedsel in de supermarkten, er komt geen geld uit de pinautomaat, de olie raakt op. Hoe kunnen we dan overleven?” Door het neoliberalisme is er teveel kapitaal op de markt gekomen en is het financiële systeem helemaal losgezongen van de reële economie. Sommigen hebben daar wel bij gevaren, maar het is niet houdbaar. Daarom planten de jongeren weer olijfbomen, kweken ze stokkool, plukken ze de broccoli en maken ze zeep uit het sap van de kilomopstam. Ook in Barcelona kweken stedelingen op hun dakterras groenten om deels zelfvoorzienend te worden, knappen jongeren boerderijen op om boerencoöperaties te starten, wisselen buurtbewoners spullen op ruilmarkten, werken kleine gemeenschappen aan eigen muntstelsels die weer ethisch zijn. De trend is duidelijk: het aantal mensen dat aan boerencoöperaties deelneemt stijgt, evenals een aantal klanten van ethische banken. Onderzoekser Joanna Conill: “Niemand kan helemaal zelfvoorzienend zijn, als je dat al zou willen. Iedereen verricht elke dag wel een kapitalistische transactie. Het gaat erom dat een andere, duurzamer, eerlijker economische cultuur ontstaat.” Wat schreef Naomi Klein? “Radical only in their intense practicality, rooted in the communities where they live, these men and women see themselves as mere repair people, taking what’s there and fixing it, reinforcing it, making it better and more equal. Most of all, they are building in resilience – for when the next shock hits.”