Pages
Stay In Touch
More
© 2013 Free State of Amsterdam
Gehoord in Pakhuis de Zwijger te Amsterdam op 23 juni 2018:
‘Wordt Noord het nieuwe centrum als de NoordZuid-lijn straks rijdt?’, was de vraag die de reporter van de Amsterdamse nieuwszender AT5 mij stelde. Dezelfde vraag had ze eerder gesteld aan architect Sjoerd Soeters, de ontwerper van het stedenbouwkundige plan rond de metrohalte Buikslotermeerplein. Zijn antwoord luidde dat er allang een centrum had moeten worden gebouwd. Ik antwoordde ontkennend. Een beginhalte van een metrolijn zal nooit tot een nieuw centrum uitgroeien. Kijk maar naar Gaasperplas, Gein, Westwijk en Isolatorweg: allemaal doodnormale plekken met stuk voor stuk weinig attractiewaarde. Zo’n metrolijn trekt eerder alle verkeer naar het bestaande centrum. Iemand die dit als geen ander begreep was de Japanse bankier en spoorwegondernemer Ichizo Kobayashi (1873-1957). Hidetoshi Ohno, emeritus-hoogleraar Architectuur aan de University of Tokyo vertelde er onlangs over tijdens New Tokyo Story in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. In 1911 ontwikkelde Kobayashi een model voor een ideale stedelijke spoorverbinding. Als directeur van de Minoo Arima Electric Railway Company, later Hankyu geheten, zocht hij naar een optimalisatie van de Hankaku spoorlijn buiten Osaka. Om verkeer in beide richtingen te trekken trok hij de spoorlijn door naar Arima, waar zijn bedrijf een warmwaterbron als zwembad ging exploiteren.
In het model van Kobayashi concentreerden de grote warenhuizen zich in de binnenstad van Osaka, dicht bij het hoofdstation. Aan het andere uiteinde van de lijn ontwikkelde zijn spoorwegbedrijf een grote toeristische attractie. Op de tussenhaltes kwamen suburbane ontwikkelingen op gang die de Minoo Arima Electric Railway Company veelal zelf ging bouwen en exploiteren. Hierdoor kreeg de spoorlijn een ideale voeding en werd zij een commercieel succes. Het model van Kobayashi werd later door andere spoorwegmaatschappijen gekopieerd en zou de basis worden van de stadsontwikkeling van alle grote Japanse steden. Overigens functioneerde het zwembad aan het beginpunt van de spoorlijn aanvankelijk helemaal niet naar tevredenheid. Waarop Kobayashi er plankieren overheen legde en er een muziekhal begon: de Takarazuka Operetta Troupe. Dit operettegezelschap vormde het begin van een compleet amusementspark dat uiteindelijk enorme aantallen dagjesmensen uit Osaka en Kobe zou trekken. Geen regionaal winkelcentrum dus aan het Buikslotermeerplein in Amsterdam. Als Noord iets bijzonders wil en het GVB naar een voeding zoekt voor haar nieuwe metrolijn, dan luidt de les van Kobayashi: laat de winkels aan het centrum, zoek het liever in amusement, begin klein en maak veel fouten.
Gelezen in ‘Japan Restored’ (2015) van Clyde Prestowitz:
Op de terugvlucht van Tokio naar Amsterdam las ik ‘Japan Restored’ van Clyde Prestowitz. Prestowitz is oprichter van de Economic Strategy Institute in Washington DC en adviseert regeringen, vakbonden en multinationals over concurrentiekracht en globalisering. In ‘Japan Restored’ geeft hij zijn visie op de toekomst van Japan en schetst hij hoe deze derde economie van de wereld uit de hardnekkige crisis kan komen waarin deze nu al meer dan twintig jaar verkeert. Zijn stelling: Abenomics is niet genoeg. Abenomics, een economische politiek die vernoemd is naar de Japanse premier Shinzo Abe, staat voor 1. geldcreatie op grote schaal, 2. fiscale stimulansen en massieve infrastructuur-investeringen, 3. deregulering met name van de Japanse landbouwsector. Door al deze maatregelen zou het inflatiecijfer rond de 2 procent uit moeten komen en de Japanse productie substantieel moeten groeien. Prestowitz betwijfelt echter of dergelijke economische maatregelen voldoende zullen zijn. Helemaal op het eind van zijn boek doet hij uit de doeken wat dan wel nodig is om Japan uit het slop te trekken. Dat hoofdstuk heet: ‘Up with the People, Down with the Bureaucrats’. Het gaat over nieuwe vormen van governance.
Tijdens de snelle modernisatie van Japan in de tweede helft van de negentiende en de eerste helft van de twintigste eeuw heeft Japan voor een Frans besturingsmodel gekozen met een sterke hiërarchische en bureaucratische inslag – een centralistisch staatsmodel dat na de Tweede Wereldoorlog door de Amerikaanse bezetter nog werd versterkt en waarin vrijwel alle beleid vanuit hoofdstad Tokio werd bepaald. Volgens Prestowitz moet het land daar zo snel mogelijk vanaf. Dat gebeurt inmiddels ook. Een Japanse staatscommissie adviseerde onlangs om de steden meer bevoegdheden te geven en vooral meer fiscale en budgettaire ruimte te bieden. Sterker, het land heeft onlangs een complete decentralisatie doorgevoerd. Prestowitz noemt het voorbeeld van Osaka, dat de decentralisatie als het ware heeft afgedwongen door zich niet langer iets van hoofdstad Tokio aan te trekken en dat al sterk van onderop wordt bestuurd, waar innovatie sterk wordt aangewakkerd, waardoor Osaka een stad is geworden die steeds meer de trekken krijgt van een noordelijk Singapore. Met Osaka als gids, verspreidde het virus van decentralisatie zich over heel Japan. Het resultaat is een ingrijpende staatkundige herziening waarbij de 47 provincies onlangs zijn omgevormd tot 15 kantons met elk een eigen gouverneur, eigen fiscaal regime en eigen wetgeving. De angst dat sommige regio’s hierdoor rijker zullen worden dan andere hield de politiek aanvankelijk tegen, maar, aldus Prestowitz, uiteindelijk werd decentralisatie toch geaccepteerd. Het alternatief is namelijk voortdurende stagnatie. Interessant dus, ook voor ons.
Gelezen in Time NewsFeed van 9 juli 2012:
Alweer een benchmark van steden. Dit keer die van ‘de beste steden ter wereld’. De ranking blijkt een combinatie van de jaarlijkse ‘Liveability Index’ van de Economist Intelligence Unit en cijfers van BuzzData, een in Hong Kong gevestigd databureau. De EIU volgt sinds kort een open data beleid en dit is het resultaat. De architect Filippo Lovato maakte een nieuwe ranking van de gecombineerde cijfers, waarbij hij vooral lette op zeven ruimtelijke kenmerken van steden: de hoeveelheid groene ruimte, suburbanisatie, toegang tot natuur, aanwezigheid van cultuurhistorie, verbondenheid met de rest van de wereld, nabijheid van andere steden, en vervuiling. Hij legde in totaal zeventig wereldsteden tegen zijn meetlat. Wat blijkt? Hong Kong staat op één, Amsterdam op twee, Osaka op drie. Hong Kong heeft de minste luchtvervuiling van de steden uit de top 10, dus ook minder dan Amsterdam. “Hong Kong, the winner, is a very compact city that managed to maintain its natural heritage, create a dense network of green spaces and enjoy extensive links to the rest of the world,” aldus Lovato. Compacte steden met goede luchthavens in megaregio’s lijken bij hem dus te winnen. Amsterdam de op een na beste stad ter wereld?
In de Liveability Index van de Economist Intelligence Unit stond Amsterdam nog op 8 en Hong Kong op plaats 10. Daar stond Toronto bovenaan, en Sydney op 2. Verdiend gestegen? In The Economist van 3 juli vindt men het aanvechtbaar. Het vele groen van Hong Kong is aan de fysieke omstandigheden te danken, niet aan de stad zelf, zo luidt het commentaar. En de natuur is er weliswaar dichtbij, maar een groot deel van het jaar niet te harden vanwege het tropische klimaat. Bovendien kampt Hong Kong tegenwoordig met ernstige luchtvervuiling die afkomstig is van het Chinese vasteland. En wat te denken van Osaka op plaats 3 en Tokio op plaats 10? Iedereen die ooit in Japan heeft gewoond zal Tokio prefereren boven Osaka. “Osaka is as insularly Japanese as always.” Ten slotte vielen heel wat steden buiten de boot omdat ze te klein bevonden waren door Lovato. De redactie vindt het experiment geslaagd, maar wat Lovato deed niet altijd objectief. Over Amsterdam geen discussie.
reacties