Pages
Stay In Touch
More
© 2013 Free State of Amsterdam
Gelezen in manuscript van Niek de Boer op 19 januari 2011:
Deze week een bezoek gebracht aan de provincie Flevoland. De provincie telt zes gemeenten. Met uitzondering van Urk is elke gemeente ruim bemeten en voorzien van een echte stad. In een nog niet gepubliceerd artikel van emeritus-hoogleraar stedenbouw Niek de Boer dat ik onlangs onder ogen kreeg, wordt een lans gebroken voor een gemeentelijke herindeling in Nederland. Niet de gebruikelijke herindeling die tot fusies leidt van gemeenten kleiner dan 20.000 inwoners, maar een die leidt tot ‘doeltreffende gemeenten’. Wat verstaat de hoogleraar daaronder? “We moeten de gemeente zien als een ruimtelijke organisatie gericht op de ontplooiing van de samenleving. Dat vereist meer dan een aantal inwoners met een grens eromheen.” In de ogen van De Boer zijn de huidige gemeentegrenzen nog altijd te krap. Elke gemeente zou moeten bestaan uit een echte stad met instellingen en voorzieningen en een wijde landelijke omgeving. “Het niveau van een complete gemeente wordt bepaald door het draagvlak van de centrale kern.” Bij het huidige welvaartspeil, voegt hij daar aan toe, vereist dat een flinke stad. “Heel belangrijk is de uitstraling van het stadscentrum met zijn concentratie van voorzieningen, instellingen, attracties en activiteiten.” Een simpele fusie tussen drie, vier gemeenten levert nog geen sterk bestuur op. Kleine gemeenten zouden zich moeten aansluiten bij een grote stad. Bang om opgeslokt te worden hoeven ze niet te zijn. Grote steden waken over hen en zullen een sublokaal verzorgingsniveau nastreven. “Dan gaat het om heel wat meer dan de dagelijks boodschappen.” Alles helder.
De Boer, van huis uit een ordelijk en systematisch denker, ziet veel beknelde steden op regionaal niveau. Hun begrenzing zou veel ruimer moeten. Vaak liggen steden in elkaars nabijheid. Samenwerken is dan het motto, maar samengáán zoals bij Knooppunt Arnhem Nijmegen acht hij zinloos. Dan wordt ‘een soort chaos’ nagestreefd. Utrecht rekent hij niet bij de grote steden. Utrecht is wel de machtigste stad van het regionale niveau. Er zijn in Nederland slechts drie grote steden: Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Helaas zijn ze, zeker als je ze vergelijkt met steden als Stockholm en Kopenhagen, slecht georganiseerd. Alle drie liggen ernstig bekneld. “Vreemd genoeg werd die situatie in stand gehouden door een landelijke politiek gericht op ‘sterke randgemeenten’. In wezen waren deze parasitair.” De Boer pleit voor drie grote stadsprovincies in het Westen. “Ze worden gekenmerkt door een centrale grote stad met een gedifferentieerde city, daarnaast een stad van regionaal niveau, een satellietstad en een of twee steden van lokaal niveau.” Normale provincies zijn hier onmogelijk omdat, aldus De Boer, er sprake is van teveel secundaire steden. “Als we ingaan op de samenstelling van de drie grotestadsprovincies realiseren we ons dat er niet bewust naartoe gewerkt is.” Zullen we dit maar een eufemisme noemen?
Gelezen in NRC Handelsblad van 10 september 2010:
Sluis is krimpgemeente. Om de krimp te bestrijden is door de provincie Zeeland voor het gebied achter de kust bij Breskens en Groede een plan bedacht. Daar moet grootschalige nieuwe natuur komen. Een deel van het voormalige Zwin zal onder water worden gezet en met zout water worden ingelaten. De natuur moet toeristen trekken. Het bedrijf Molencaten gaat voor tientallen miljoenen euro’s investeren in een vakantiepark met onder meer een duincamping, vierhonderd vakantiehuisjes en een hotel. Tenminste dat zegt het. De totale investeringen belopen een bedrag van 200 miljoen. De bevolking is tegen, de provincie drukt door.
Waar doet het reusachtige plan me ook alweer aan denken? Het Wieringerrandmeer in de Kop van Noord-Holland? Was dat ook niet om de krimp te bestrijden? Kosten: 370 miljoen euro. Initiatiefnemer: provincie Noord-Holland. Is afgeblazen. Bleek te duur. Of De Blauwe Stad. Ook om de krimp te bestrijden. Kosten: 785 miljoen euro. Initiatiefnemer: de provincie Groningen. Ook afgeblazen. Werkte niet. De Groene Compagnie? Om de krimp te bestrijden. Kosten: nog onbekend. Initiatiefnemer: de provincie Groningen. Verkeert nog in de initiatieffase. De verplaatsing van de Noorder Dierenpark van Emmen. Om de krimp te bestrijden. Kosten: bijna 500 miljoen euro. Initiatiefnemer: de provincie Drenthe. Nog niet afgeblazen. Wat zal ik ervan zeggen? De krimp komt eraan, de lokale economie stokt. Alle programma’s mikken op toerisme. Overal wordt het landschap omgeschoffeld. Op een ongekende schaal. En uitgerekend nu worden ruimtelijke ordening, economisch beleid, natuur- en waterbeleid door de nieuwe regering gedecentraliseerd. Naar de provincies. Leuk voor de Eo Wijersstichting. Goed voor de ingenieursbureaus. Jammer voor de boeren. Heftig voor het landschap. Ongetwijfeld goedbedoeld, maar zonde van het geld.
Gelezen in de Volkskrant van 16 juni 2010:
Briljante actie van de burgemeesters van de vijf Brabantse steden en hun Commissaris van de Koningin. Een meeting afgelopen weekeinde op kasteel Maurik bij Vught, met de pers erbij. En dat aan het begin van de informatieronde in Den Haag. Boodschap: Den Haag, bespaar ons blauwdrukken! De provincie Brabant mag niet worden opgeheven. Want daar, in Brabant, ligt een kansrijke Europese regio: “een mozaiek dat de kracht van steden op unieke wijze verbindt met de vitaliteit van het platteland.” Dit gebied van bovenaf opdelen in denkbeeldige regio’s getuigt van “gevaarlijk blauwdrukdenken” en is “de verkeerde strategie”. Beter, stellen zij, kan men denken in termen van samenwerking en allianties. Sterker, dat gebeurt al. Hier spreekt het ‘’Bestuurlijk Team Brabant’’, een samenwerkingsverband tussen de Brabantse steden en de provincie. Samen hebben ze zich ten doel gesteld de regio internationaal op de kaart te zetten als hoogwaardig kenniscentrum. En dat lukt.
De reactie klopt met de uitslag van de verkiezingen: de regionale tegenstellingen raken ook binnen Nederland steeds meer verscherpt. Ook de uitspraak: “Groningen, Friesland, Limburg en Zeeland worden niet opgeheven. Die provincies zijn heilig voor de mensen,” spreekt boekdelen. Natuurlijk werkt staatsrechtelijke hervorming op deze manier niet. Het land raakt in een impasse. Ik sla het proefschrift van Nadav Haran nog maar eens op. In ‘’The Power to Collaborate’’ (2010) schetst hij het beeld van de Brabantse samenwerking. “BrabantStad appeared to be used by its members for the sole task of promoting local and regional projects and executing lobbying activities. (…)” De projecten hebben geen onderling verband en van echte samenwerking is geen sprake. “However, the efficiency and the effectiveness with which BrabantStad managed to promote those projects accentuated its high tactical capacity.” Haran spreekt van uitermate effectief lobbyen door Brabant richting Den Haag. De Haagse departementen zijn ervan onder de indruk. Nu, daarvan getuigt opnieuw deze zaterdagse actie.
Gelezen in NRC Handelsblad van 26 oktober 2008:
Het proefschrift van Klaartje Peters, Het opgeblazen bestuur, een kritische kijk op de provincies, is onthullend. Het lezen van het boek doet me terugdenken aan een uitspraak van de huidige commissaris van de koningin in Noord-Holland, Harry Borghouts, bij zijn aantreden, namelijk dat hij de laatste commissaris van deze provincie zou zijn. De provincie Noord-Holland kon in zijn ogen worden opgeheven. De recente affaire rond de 100 miljoen die diezelfde provincie Noord-Holland op de Ijslandse bank heeft laten verdampen, bracht Marc Chavannes op het idee er een bladzijde Opinie & Debat aan te wijden. Aan de provincie wel te verstaan. Onder de kop ‘De provincie als laboratorium van luxueuze en loze innovatie’ wijdt hij uit over hoe bijvoorbeeld de provincie Zuid-Holland twee miljoen betaalde om zich te mogen bemoeien met de stadsvernieuwing van Leiden-Noord. Kan het gekker? "Stadsvernieuwing is een gemeentelijke taak, maar door die wijk te zien als onderdeel van een ‘netwerkstad’ werd het ‘schakelen tussen de schalen’ toch een provinciale taak." Vervolgens citeert hij uit het boek van Frans Nauta, Het Innovatieplatform, waarin deze schetst hoe de commissaris van de koningin in Brabant met tien man sterk de vergadering van het Innovatieplatform in Eindhoven binnenviel "om te kijken wat er te halen viel, en te laten zien om wie Den Haag niet heen kon." Kan het absurder?
Provincies zijn projectenmachines geworden. En het concept van de ‘netwerkstad’ lijkt eerder bedacht om de provincie een positie te geven in projecten die de steden moeten trekken, dan om beleidsmatig een adequaat antwoord te bieden op een nieuwe ruimtelijke conditie. Er bestaan helemaal geen ‘netwerksteden’ in dit land. De provincie is vooral op zoek naar positie en naar legitimatie en zoekt naar opgaven in de interstedelijke ruimte. Maar die kunnen de steden heel goed zelf oplossen. Trouwens, de provincies zijn schatrijk. In totaal 4 miljard strijken ze jaarlijks op. De steden zouden die 4 miljard goed kunnen gebruiken. "Dit land moet ophouden met bestuurlijk macrameeën", verzucht Chavannes. "Een taak voor het hele kabinet in de Kenniscrisis die Nederland de kop kost."
reacties