Nederland aan de Middellandse Zee

On 29 november 2017, in infrastructuur, politiek, by Zef Hemel

Gelezen in NRC Handelsblad van 27 september 2017:

Afbeeldingsresultaat voor gdp catalunya

Bron: Marisol Soana 2012

Barcelona wil een stadstaat worden. Ik sprak erover met verscheidene Barcelonezen. Jaren van opgekropte woede jegens Madrid blijken er achter hun Catalaanse referendum-initiatief schuil te gaan. De tweede stad van Spanje voelt zich achtergesteld door het regeringscentrum. Deels gaat de woede terug op de besluitvorming rond de aanleg van de eerste hogesnelheidstrein in Spanje. Die voerde van Madrid naar Sevilla, en niet naar de tweede stad van Spanje: Barcelona. De Spaanse regering koos voor het kleinere Sevilla vanwege de Wereldtentoonstelling van 1992, maar in datzelfde jaar organiseerde Barcelona nota bene de Olympische Spelen, dus met evenveel reden zo niet met meer reden had men voor haar kunnen kiezen. De verontwaardiging in Catalonië was groot.  Pas in 2008, dus 16 jaar later, kwam het traject Madrid-Barcelona gereed. Toen bleek dat op dit traject niet de maximale snelheid van 350 kilometer kon worden bereikt, doch ‘slechts’ 300. De snelle verbinding Valencia-Madrid bestaat sinds 2010, maar  Barcelona wil graag een snelle spoorverbinding met het zuidelijk gelegen Valencia. Echter, alle lijnen van het uitgebreide hogesnelheidsnet in Spanje voeren naar Madrid.

Het goederenspoor langs de oostkust van Spanje via Barcelona moet nodig opgeknapt worden. Ook de haven van Barcelona wacht met smart op overheidsinvesteringen. De luchthaven van Barcelona is sleets vergeleken met de Madrileense hub. Vergeleken met Madrid is eigenlijk alle infrastructuur rond Barcelona flink verouderd. De Spaanse president Rajoy beloofde Barcelona in maart dit jaar een extra bedrag van 4,2 miljard euro voor infrastructuurinvesteringen, waarvan 3,0 miljard voor de trein en 200 miljoen voor een verbinding met de El Prat-luchthaven. Het was te laat. In Barcelona geloofde men hem niet meer. Let wel, met een Bruto ‘Binnenlands’ Product van 215 miljard euro is de economie van de metropoolregio Barcelona even groot als die van een land als Finland of Ierland. Catalonië wil heel graag ‘een Nederland aan de Middellandse Zee’ worden. Waarom Nederland wel en Catalonië niet, is haar redenering? Catalonië is 32.113 km2 groot, Nederland meet 41.500 km2. Zo heel vreemd is die gedachte niet. Barcelona zou economisch veel beter kunnen presteren als ze de infrastructuur kreeg die ze verdiende.

Tagged with:
 

Beschaving

On 27 september 2012, in cultuur, geschiedenis, innovatie, by Zef Hemel

Gelezen in NRC Handelsblad van 15 juni 2012:

In het noordwesten van Spanje zijn prehistorische rotstekeningen opnieuw gedateerd, volgens een nieuwe methode. Ze blijken 5 tot 10.000 jaar ouder dan gedacht. Karel Berkhout schreef erover in NRC Handelsblad. Men schat ze nu op 40.800 jaar oud. Daarmee zijn de tekeningen vooralsnog de oudste van Europa. Maar door de nieuwe datering vallen ze ook samen met de geschatte eerste migratie van de oudste mensen – de Homo Sapiens – van Afrika naar Europa. De eerste groepjes mensachtigen arriveerden namelijk juist rond die tijd op ons continent. Het kan dus ook zijn dat de tekeningen niet door mensen gemaakt zijn, maar door Neanderthalers. Die waren, blijkt uit recente vondsten, tot veel meer in staat dan wetenschappers eerst dachten. Als ze de tekeningen hebben gemaakt, zouden ze ook een taal moeten hebben ontwikkeld. Kan dat, zo op het eind, dus vlak voor hun uitsterven?

Archeoloog Joao Zilhao van de Universiteit van Barcelona denkt dat dit goed mogelijk is. Neanderthalers leefden grofweg van 250.000 jaar tot 30.000 jaar geleden in Europa. “Neanderthalers leefden lang verspreid over Europa in kleine groepen. Pas later gingen ze dichter bij elkaar leven en dat zette technologische en culturele vernieuwingen in gang.” Al was van stedenvorming nog lang geen sprake (die begon pas 6.000 jaar geleden, dus 35.000 jaar na de rotstekeningen in noordwest Spanje), het principe van innovatie door samenballing werd toen al geboren en dit is wel precies wat steden veel later zouden doen: technologische en culturele vernieuwing in gang zetten. Van rotstekeningen tot iPads, alle cultuur en innovatie is te danken aan concentratie in steden. Hoe groter de steden, hoe meer innovatie.

Tagged with:
 

Dure lessen uit Valencia

On 18 juni 2012, in economie, regionale planning, by Zef Hemel

Gelezen in NRC Handelsblad van 24 februari 2012:

Nog niet zo lang geleden gingen Nederlandse bestuurders, architecten en ontwikkelaars gebroederlijk op excursie naar Valencia, Spanje. De Spaanse kuststad was, net als Bilbao, een voorbeeld van hoe je een perifeer gelegen regio krachtig kunt opstoten in de vaart der volkeren door veel dure infrastructuur aan te leggen, grote musea, parken, voorzieningen te bouwen, alles onder architectuur. Langs de hele kuststrook verrezen in korte tijd pretparken, hotels, vakantieresorts, congrescentra, een Formule 1-circuit en een vliegveld. Veel Nederlandse regio’s waren in zo’n regionaal succesverhaal geïnteresseerd en spiegelden zich graag aan de ondernemende Spanjaarden. Nu, tijdens de crisis, blijkt dat achter al die glanzende facades enorme corruptie schuilging en dat de voorspelde groei een wel heel dure wensdroom was. Valencia heet nu ‘het Griekenland van Spanje’. De regio wordt beschuldigd van jarenlang financieel wanbeleid. Het zou gaan om een bedrag van niet minder dan 60 miljard euro. Alleen al het nieuwe vliegveld kostte de belastingbetaler 150 miljoen euro, maar er is nog geen vliegtuig geland. De regio koerst af op een volledig bankroet. Madrid zal zeker ingrijpen.

Om alle ambities te realiseren had de centrumrechtse regering van Valencia de eigen bureaucratie stelselmatig afgebroken. Daarvoor in de plaats had ze publieke bedrijven en stichtingen in het leven geroepen die de overheidstaken beter en goedkoper zouden uitvoeren. NRC: “In werkelijkheid bleken ze vooral nuttig om makkelijker de begrote projectkosten te kunnen overschrijden en schulden te maken, zonder bemoeienis van het regioparlement of Madrid.” Ander ‘voordeel’, aldus de krant, was dat in de directies en besturen goed betaalde baantjes weggegeven konden worden aan vrienden en zakenrelaties. Ondertussen gingen de belastingen omlaag. Hierdoor kon de partij jarenlang stevig in het zadel blijven. De crisis heeft in deze regio echter zwaar huisgehouden en aan alle gouden dromen op slag een einde gemaakt. De meeste bouwprojecten blijken achteraf niet rendabel. “Ze schijnen bovenal vehikels te zijn geweest voor politici, bouwbedrijven en projectontwikkelaars om elkaar miljoenen toe te spelen.”  Ik hoop dat Nederlandse bestuurders hier kennis van hebben genomen en er lering uit zullen trekken, meer lering in ieder geval dan in die gouden jaren.

Tagged with:
 

Building in resilience

On 14 februari 2012, in duurzaamheid, economie, by Zef Hemel

Gelezen in NRC Handelsblad van 11 februari 2012:

We hadden het over kleine bedrijfjes die steeds vaker buiten de ketens treden, over alternatieve bedrijfsketens die ethischer willen opereren, over regionale voedselketens, over regionale drogisterijcoöperaties, over coöperaties in het algemeen. Dit weekeinde publiceerde Merijn de Waal in NRC Handelsblad een artikel over de dramatische toestand in Spanje en Portugal. De economische crisis heeft daar keihard toegeslagen. De jeugdwerkloosheid in Spanje is opgelopen tot bijna 50 procent! Eigen schuld, dikke bult? Welnee, flexwerkers zijn vogelvrij verklaard en jongeren komen gewoon niet meer aan de bak. De noodhulp van 78 miljard euro die IMF en EU in het vooruitzicht hebben gesteld wordt alleen vrijgemaakt als de beide landen verstrekkende arbeidsmarkthervormingen doorvoeren die volgens de jongeren het land verder zullen leegzuigen, alles “gedicteerd door de grote banken.” Hun protest deed me denken aan ‘The Shock Doctrine’ (2007) van Naomi Klein -een vervolghoofdstuk uit de ‘Shock and Awe’-benadering van de neoliberale school die landen overlevert aan het blinde monetaire rampenkapitalisme.”Unlike the fantasy of the Rapture, the apocalyptic erasure that allows the ethereal escape of true believers, local people’s renewal movements begin from the premise that there is no escape from the substantial messs we have created and that there has already been enough erasure – of history, of culture, of memory.”  Aan deze passage moest ik denken toen ik het artikel van De Waal las.

In Portugal sluiten jongeren zich aan bij Futuragora (Toekomst Nu), een beweging die experimenteert met manieren van zelfvoorzienend leven. Ze opereert vanuit Lissabon. Jongeren aldaar stellen zich de vraag: “stel dat het systeem crasht? Er is nog voor drie dagen voedsel in de supermarkten, er komt geen geld uit de pinautomaat, de olie raakt op. Hoe kunnen we dan overleven?” Door het neoliberalisme is er teveel kapitaal op de markt gekomen en is het financiële systeem helemaal losgezongen van de reële economie. Sommigen hebben daar wel bij gevaren, maar het is niet houdbaar. Daarom planten de jongeren weer olijfbomen, kweken ze stokkool, plukken ze de broccoli en maken ze zeep uit het sap van de kilomopstam. Ook in Barcelona kweken stedelingen op hun dakterras groenten om deels zelfvoorzienend te worden, knappen jongeren boerderijen op om boerencoöperaties te starten, wisselen buurtbewoners spullen op ruilmarkten, werken kleine gemeenschappen aan eigen muntstelsels die weer ethisch zijn. De trend is duidelijk: het aantal mensen dat aan boerencoöperaties deelneemt stijgt, evenals een aantal klanten van ethische banken. Onderzoekser Joanna Conill: “Niemand kan helemaal zelfvoorzienend zijn, als je dat al zou willen. Iedereen verricht elke dag wel een kapitalistische transactie. Het gaat erom dat een andere, duurzamer, eerlijker economische cultuur ontstaat.” Wat schreef Naomi Klein? “Radical only in their intense practicality, rooted in the communities where they live, these men and women see themselves as mere repair people, taking what’s there and fixing it, reinforcing it, making it better and more equal. Most of all, they are building in resilience – for when the next shock hits.

Tagged with:
 

Barcelona-Madrid

On 2 maart 2008, in infrastructuur, internationaal, by Zef Hemel

Gelezen in Het Parool van 20 februari 2008:

Amsterdam is twee jaar geleden van plaats vijf op de lijst van concurrerende Europese metropolen gestoten door Barcelona. Vlak achter Amsterdam, op plaats zeven, staat nu Madrid. Ook die is sterk in opkomst. Sinds vorige week rijdt er een hogesnelheidstrein tussen beide Spaanse steden: afstand 628 kilometer, duur twee uur en 38 minuten, prijs: 164 euro voor een enkele reis, amper 40 euro goedkoper dan een vliegticket. Tussen Amsterdam en Brussel rijdt nog altijd geen hogesnelheidstrein. Niet dat Amsterdam rechtstreeks concurreert met Madrid, maar het valt wel gemakkelijk te voorspellen dat Madrid binnenkort Amsterdam ook van de zesde plaats zal stoten. En dat terwijl het huidige college van Amsterdam juist de ambitie heeft uitgesproken om de Nederlandse hoofdstad weer terug te krijgen in de top vijf. Ik denk dat dat lastig gaat worden.

Toegegeven, ook de Spanjaarden hebben vier jaar langer over de bouw van het spoortraject gedaan dan begroot. Bij ons is dat niet anders. En het feit dat de kogeltrein daar nu eindelijk rijdt is vooral te danken aan de Wereldexpo die binnenkort in Zaragoza over een paar maanden zal openen, niet aan de beide steden. Zaragoza ligt aan het traject van de AVE tussen Madrid en Barcelona. Voor het succes van haar Expo is die trein hard nodig. Zelf heeft Zaragoza geen vliegveld en ook is er geen rechtstreekse autosnelweg tussen Zaragoza en de rest van Europa, hoe graag deze Spaanse stad dat ook wil. De Pyreneeën zitten in de weg. Voor haar is er dus eindelijk deze snelle trein gekomen. Barcelona en Madrid hadden niet zoveel haast. Dat klopt ook wel, want Barcelona en Madrid mogen elkaar niet. Het zijn grote rivalen. "De twee steden staan elkaar niet alleen naar het leven als het om voetbal gaat. Zover als de geschiedenis teruggaat, proberen ze elkaar de voet dwars te zetten." De regering zit in Madrid, dus dan weet je het wel.

Het is een mooi voorbeeld van irrationeel gedrag van steden. Ze concurreren verbeten met elkaar, waardoor ze zichzelf benadelen. En de regering van het land helpt maar al te graag een handje. Toch komt uiteindelijk de verbinding toch tot stand. Ik ben benieuwd wanneer de eerste hogesnelheidstrein tussen Amsterdam en Rotterdam gaat rijden. Vreemd trouwens, dat Den Haag, ons regeringscentrum, niet aan het hogesnelheidsspoor ligt. Zou het realiseren daarom zo traag bij ons gaan?

Tagged with: