Friesland in de Middeleeuwen, een tentoonstelling over dat onderwerp is tot en met 7 mei 2023 in het Fries Museum in Leeuwarden te zien. Ik ging kijken, ook omdat ik toch in Leeuwarden was. Het zou gaan om nieuwe wetenschappelijke inzichten en bovendien was het hele noordelijke gebied tot in het Duitse Oost Friesland in het overzicht betrokken. Dit langgerekte kustgebied tussen Zwin en Wezer duidt men in de tentoonstelling aan als Tota Frisia, zeg maar Friesland in brede zin. Ik begreep dat vooral de studie van Diana Spiekhout aan de basis van de tentoonstelling ligt. Als archeoloog promoveerde zij in 2020 in Groningen op de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten en adellijke huizen in relatie tot het landschap en de samenleving in deze noordelijke streken tussen 1050 en 1450. Meer dan honderd kastelen, adellijke huizen en versterkingen telde destijds dit uitgestrekte, op zee georiënteerde gebied, maar daar is vrijwel niets meer van over. Die verdwenen wereld probeert Spiekhout, nu als conservator van het museum, zo goed mogelijk te reconstrueren. In totaal beslaat de tentoonstelling zes zalen. Vijf luisterwandelingen zijn eraan toegevoegd, gemaakt door Tom Tieman. Gaat dat zien.
Op zaal wordt inderdaad een mooi verhaal verteld, over stinsen, terpen, dijken, de opkomst van de adel, de bekering tot het christendom, vele kloosters die werden gesticht, bedreigingen van buitenaf, deelname aan de kruistochten, de beeldenstorm. Er worden munten getoond, juwelen, geschriften, relieken, wapens, alles is overzichtelijk gesorteerd. En elke zaal heeft een eigen kleur, voorwerpen zijn steeds in vitrines gezet, er staat een door studenten gemaakte reconstructie van een katapult, het is een donkere wereld. Maar zo heel erg veel is het, bij elkaar genomen, toch weer niet. Misschien wil men de bezoeker niet overladen en staat het vertellen van het verhaal voorop. Museaal kan dat verstandig zijn. Echter, een bijzondere episode uit de verre geschiedenis die zo lang onderbelicht is gebleven verdient naar mijn smaak toch meer. Tenzij er uit deze periode domweg weinig teruggevonden is. Want zoals gezegd, vrijwel niets resteert er van de burchten, de kloosters, de versterkingen op het Friese platteland, op een enkel bouwwerk na. Zelfs de musea hebben de restanten niet weten te bereiken. Zeer veel kleine brokstukken van verwoeste kloosters op de museumvloer, zo eindigt dan ook de fraaie tentoonstelling. En het middeleeuwse landschap? Lees liever het hoofdstuk van Theo Spit en Mans Schepers in de bijbehorende catalogus, want landschap zoek je in de tentoonstelling tevergeefs. Niettemin, het is een prachtig verhaal.
Geef een reactie