Susannah Clapp heeft gelijk. In Patagonia (1977) van Bruce Chatwin is ‘dazzling and worrying’. Ik las het boek de afgelopen week. Clapp haalde in 2017 in The Guardian herinneringen op aan zowel boek als schrijver. Dat deed ze vanwege het verschijnen van de Vintage-editie. En ik las het omdat ik op zoek ben naar een stijl van verslaglegging van mijn wandeltochten door Noord-Nederland. Hoe leg je tegelijk landschap en gesprekken met mensen vast? Zoiets vereist een sterke vorm. Het verslag van Chatwin van zijn reis door Patagonië is inderdaad bijzonder. Clapp noemt het: “A collage of histories, sketches, myths and memories, with short scenes glinting towards each other, without judgment, conclusion or, often, links. Chatwin said he was trying to make a cubist portrait. It is paradoxical, in content and in style. The syntax is snappy but the vocabulary is orchidaceous.” Mythes en herinneringen spelen in het meesterwerk een belangrijke rol; de mensen die hij opvoert zijn alle extreem. Of de toon werkelijk bits is weet ik niet, maar ze is wel scherp, want de meer dan negentig hoofdstukken zijn alle ultrakort. Maar wat een mooi en rijk taalgebruik! En wat een verbeeldingskracht! Bedoelt Clapp dat met ‘orchidaceous’? “It holds back from intimate revelation.” Zeker. En dat overtuigt de lezer nou juist. In Patagonia was Chatwins eerste boek. Hij zou ermee doorbreken.
Al op zijn 18e ging Chatwin werken bij Sotheby’s. Volgens Clapp was hij binnen korte tijd een connaisseur van impressionistische en moderne kunst. En hij kon erg goed kunst verkopen. Daarna studeerde hij archeologie in Edinburgh, maar zijn studie maakte hij niet af. Liever ging hij stukjes voor de krant schrijven. Hij was toen 30. En toen, in 1976, kwam Chatwin bij Clapp op bezoek in Londen met zijn reisverslag. Ze werkte op de uitgeverij en las zijn manuscript. Het was dik en het leek wel een roman. Daarna begon het moeizame redigeren. Elke regel werd in haar flat bij Regent Park ontleed en aan de schrijver hardop voorgelezen. Ongeveer een derde deel zou uiteindelijk door haar worden geschrapt. Clapp zorgde er vooral voor dat het soepel leesbaar werd. Misschien is dat wel de belangrijkste les: zorg voor een hele goede redacteur. Wat ze vooral in het werk van Chatwin bewonderde? “He made you see different things and look at things differently. It was not works of art in galleries that interested him so much as objects, particularly those from which a story could be extracted.” Ze noemt dat ‘visual generosity’. Kijk, dat is nou precies wat ik zoek.
Geef een reactie