Vanavond zoek ik naar De Huiskamer in Warffum. Ik kom van het station en wandel de wierde op. Het paadje dat ik insla na het passeren van de kerk is een oud kerkenpad. Dicht opeen staan de lage roodbakstenen huisjes, waar de eerste lichten al aangaan. Het begint snel donker te worden. Bij binnenkomst loop ik Louis Stiller tegen het lijf. Van zijn Gasland heb ik genoten. Even later schudt Jan Dirk Gardenier me de hand. Een echte huiskamer dus. Hier ga ik vanavond spreken. De kunstenaars van Groninger Kroon zijn mijn publiek. Als het om duurzaamheid gaat wijzen kunstenaars de weg, is de stelling die ik heb voorbereid. Van zes behandel ik kort hun werk. Elk houdt ons voor hoe we beter kunnen leven door vanuit traagheid onze omgeving waar te nemen: Henry David Thoreau die laat zien hoe we kunnen vinden, Vincent van Gogh over hoe we kunnen zien en ontroeren, Constant Nieuwenhuys over hoe we kunnen spelen, Richard Long over hoe we kunnen herhalen, Bruce Chatwin over hoe we kunnen dwalen, Marina Abramovic: hoe we kunnen transformeren. Vinden, ontroeren, spelen, dwalen, herhalen, transformeren. Het kan allemaal. Als we maar weten te vertragen.
Op de terugweg lees ik Fen, Bog and Swamp (2022) van Annie Proulx. Proulx (89 jaar) is een bekend Amerikaanse journalist en schrijfster. In haar recente boek schetst ze hoe de mensheid bezig is vruchtbaar laagland te verwoesten. Het veen dat er groeit houdt niet alleen kostbaar water vast, maar bergt ook CO2. Door turfwinning en waterpeilverlaging verdwijnt echter het veen. De klimaatcrisis wordt hierdoor verergerd en het water raakt op, dit is al generaties lang aan de gang. Natuurlijk gaat dit zonder dat we er erg in hebben. Juist dat is het probleem. Geleidelijke verandering in onze omgeving nemen we niet waar omdat we hoge snelheid en grote afstand verkiezen. Voor nauwkeurige observatie hebben geen tijd. Proulx: “To observe gradual change takes years of repetitive passage through specific regions week after week, season after season, noting sprout, bloom and decay, observing the local fauna, absorbing the rise and fall of waters, looking carefully – the way all early humans lived.” En kijk, daar is Henry David Thoreau. Elk jaar en elk seizoen liep de auteur van Walden in zijn eigen omgeving rond, de kleinste verandering in zijn dagboek noterend. Proulx noemt het ‘the practice of repetitive observation’. Haar bron: Walden Warming: Climate Change Comes to Thoreau’s Woods (2014) van Richard Primack.
Geef een reactie