Zuinig zijn

Tussen Meppen en Gees, in Drenthe, wacht ons de volgende ruilverkaveling. Dit is Mars- en Westerstroom. Bernhard Hanskamp voert me tot in het hart van het open landbouwgebied. In de wijde omtrek geen boom te zien, geen hoogspanningsleiding of windmolen, maar ook geen bebouwing, zelfs geen enkele boerderij. Die waren hier ook nooit, nee dit landschap is niet de uitkomst van een saaie ruilverkaveling. Vanouds is dit gebied helemaal open. Trots vertelt Hanskamp hoe de provincie de komst van vier nieuwe boerderijen naar deze grote open ruimte heeft weten te verhinderen. Hanskamp (73) werkte destijds als planoloog bij de provincie Drenthe. Hij schreef er twee boeken over. We hebben het over boerderijverplaatsingen die vaak het gevolg waren van ruilverkavelingen. In het geval van Mars- en Westerstroom ging het om tien verplaatsingen. Netjes zijn ze weggewerkt. Resultaat: de ‘totale leegte’. Waarom zo verbeten deze weidse ruimte open houden, vraag ik hem. Hier, antwoordt hij, ligt het brongebied van een groot aantal beken. Een is de Oude Vaart die water afvoert naar Meppel, een ander is de Aalderstroom die water afvoert naar Coevorden, iets noordelijker stromen de beken die water afvoeren naar Groningen via de Drentsche Aa. Op deze historische open ruimte moet je zuinig zijn.

Het valt me op dat Hanskamp veel aandacht heeft voor water en landschap. Al vroeg in zijn loopbaan, zegt hij, werd hij ermee geconfronteerd. Het water wordt veel te snel afgevoerd. Deels stroomt het naar Groningen, deels naar Friesland. Drenthe zou het veel langer moeten vasthouden, juist in brongebieden als dit. Daarom ook is hier meer dan 1000 hectare nieuwe natuur ontwikkeld in een moeizaam ruilverkavelingsproces van jaren. In 1961 begonnen de eerste gesprekken, het werk was pas in 2006 voltooid. We staan op de Bolhoornsdijk en kijken naar een uitloper van de Marsstroom. Ook het land rechts van ons was tot voor kort boerenland, maar is nu bezig te verruigen. Later die middag passeren we landgoed De Klencke waar even voorbij de zwaar gekanaliseerde Westerstroom een nieuw stroomdal is gecreëerd. Men legt er de laatste hand aan de werken. Wild meandert daar straks weer de oude beek in zijn oorspronkelijke bedding. Door dat meanderen houdt hij het water langer vast. Zo kan de natuur zich herstellen. Liefst negen hermeanderingsprojecten heeft Drenthe in uitvoering. Hanskamp is er trots op. In Brabant met zijn gespreide bebouwing, zegt hij, is zoiets niet meer mogelijk.