Fix it!

Gelezen in NRC Handelsblad van 2 april 2011:

Interessante reportage van Tom-Jan Meeus in de economie-bijlage van NRC Handelsblad over Harrisburg, Pennsylvania. Helaas trekt hij de verkeerde conclusie. Stephen Reed, schrijft hij, was tot voor kort burgemeester van Harrisburg. Die functie bekleedde hij sinds 1982. Reed omringde zich graag met ondernemers en stuwde het kleine Harrisburg (50.000 inwoners) gretig op in de vaart der volkeren. Hij was geen man van inspraak en procedures, aldus Meeus; hij geloofde in een ondernemende overheid. Hij opende nieuwe musea, hotels, café’s en poppodia, Harrisburg werd ‘hip’, een echte creatieve stad. Elk jaar wist hij naar eigen zeggen grote aantallen nieuwe bedrijven naar Harrisburg te lokken. Ook liet Reed de plaatselijke vuilverbranding ombouwen tot centrale voor stadsverwarming. Hij zag er een groeimarkt in. Heel Pennsylvania zou zijn vuilnis naar Harrisburg brengen. Het gebeurde niet, de centrale overtrad de milieuregels en de staat sloot de vuilverbranding, een schuld van 100 miljoen achterlatend. Reed ging echter onverdroten door en vroeg een lening aan van nog eens 288 miljoen dollar om de centrale alsnog werkend te krijgen. Uiteindelijk werd Reed, na 27 jaar, in 2009 weggestemd. Zijn opvolger ziet zich geconfronteerd met een nadere faillissement. De burgers weigeren meer belasting te betalen.

Harrisburg blijkt niet de enige stad in Amerika die afstevent op een faillissement. Naar schatting vijftit tot honderd gemeenten zullen dit voorjaar uitstel van betaling aanvragen. Meeus: “Het nakende faillissement van de stad zal in elk geval tot ver buiten Harrisburg gevoeld worden. Het zal ook het nabije Pittsburg en Philadelphia dwingen tot uitstel van betaling.”  Sterker, als Harrisburg valt, zijn alle gemeenten van Pennsylvania in gevaar. Is dit allemaal hoogmoed van een enkele burgemeester? Meeus doet voorkomen van wel. Jane Jacobs wist beter. In ‘Dark Age Ahead’ (2004) wijdt de Amerikaanse stedenkenner uit over het falende fiscale systeem van Noord-Amerika dat steden ernstig tekort doet in hun functioneren. Terwijl stedelijke overheden steeds meer taken moeten vervullen, worden ze kort gehouden door een belastingsysteem dat nog stamt uit de tijd dat het land overwegend agrarisch was. Burgers en federale overheid willen dit maar niet corrigeren. “After all, in even the most prosperous and fortunate countries, those of the OECD, nobody knows how to fix the lacks of subsidiarity and fiscal accountability, and if we in North America are unable to fix this problem for ourselves, of course we can’t fix it for others.” Geconfronteerd met de recente crisis, vallen de stedelijke begrotingen nu definitief door de mand. Niemand die hen wil helpen. Ook al zal Stephen Reed best fouten hebben gemaakt, toch is het een grof schandaal.