Trump 2.0 is een feit. NRC Handelsblad kopte vanochtend: “niets lijkt meer zeker”. Hoezo niet? Trumps Make America Great Again verwijst toch duidelijk naar het verleden, toen alles nog goed was. In mijn brievenbus rolt Verantwoordelijk voor de toekomst. Op zoek naar een planologie van de lange termijn. Het is de herziene uitgave van een essay van Peter Pelzer. Dit keer staat de naam van de auteur op het ruggetje. Dat was de vorige keer kennelijk vergeten. Ik leg mijn roman weg, want ik moet dit eerst lezen. Vrijdag is er in Delft namelijk een seminar. Wat ik aan het lezen was? Time Shelter van Georgi Gospodinov. Het boek gaat over een kliniek in Zwitserland waar mensen kunnen schuilen tegen de toekomst. In de Volkskrant zei de Bulgaarse schrijver, winnaar van de International Booker Prize 2023, dat we allemaal bang zijn voor de toekomst. Er is zelfs sprake van een existentiele crisis, een tekort aan betekenis. Hij noemt dat ‘collectieve Alzheimer’ – “het idee dat de toekomst afgesloten, onbereikbaar is.” Die crisis uit zich in weemoed, het gevoel dat de wereld onbereikbaar voor je is. “Het is een nostalgie naar iets wat had kunnen zijn.”
Hoe toch de toekomst tegemoet treden? Verhalen, denkt hij, kunnen ons helpen. Als voormalige inwoner van een satellietstaat van de Sovjet-Unie staat hij echter huiverig tegenover grote verhalen, vergezichten, langetermijnbeelden. Het leven zit ingewikkelder in elkaar. Boeken staan aan de andere kant van kitsch, van snelheid en makkelijke grote verhalen. In plaats daarvan wil hij ‘terug naar vertraging’. “Denk een beetje na, laten we elkaar verhalen vertellen.” De toekomst zouden we weer in kleine verhalen moeten gieten, elke dag opnieuw iets van die toekomst uitvinden. Dat noemt hij hard werken. En natuurlijk zitten we vol van het verleden. Dat kan ook niet anders. We moeten, zegt hij, ermee lachen en huilen. Maar als wapen gebruiken zoals Poetin of Trump doet vindt hij levensgevaarlijk. “In Bulgarije leefden we in een totalitair systeem. Ons werd een betere toekomst beloofd, de schitterende toekomst van het communisme.” In zijn ogen hanteren populisten dezelfde strategie. “Ze beloven ons een schitterend verleden.” Trap er niet in. Zo, nu eerst Pelzer lezen.
Geef een reactie