Gelezen in ‘All that is solid melts into air’ (1981) van Marshall Berman:
Iets wat me al langer intrigeert: de vlucht van mensen voor de vrijheid. Als je erop let, laat het je niet meer los. Mensen denken vanuit beperkingen, niet vanuit mogelijkheden. Daar begint het mee. Maar het is erger; ze geven zich maar al te graag over aan een sterke man, een regisseur, een directeur, een bewindvoerder, zodra het een beetje moeilijk wordt. Berman schrijft daarover in ‘All that is solid melts into air’. Of eigenlijk doet hij dat nauwelijks, want het is een van de thema’s, schrijft hij, die hij in zijn boek juist laat rusten. Alleen in het voorwoord roert hij het aan. "I am talking about the widespread and often desperate fear of the freedom that modernity opens up for every individual, and the desire to escape from freedom by any means possible." Dan noemt hij Dostoevsky in zijn parabel van de Groot-Inquisiteur in "De Gebroeders Karamazov’ (1881). "Man prefers peace," the Inquisitor says, "and even death, to freedom of choice in the knowledge of good and evil. There is nothing more seductive for man than his freedom of conscience, but nothing that is a greater cause of suffering." Vervolgens stapt Dostoevsky uit zijn verhaal, dat zich afspeelt in de Contra-Reformatie van Sevillia, en richt hij zich direct tot zijn negentiende eeuwse publiek: "Look now, today, people are persuaded that they are freer than ever before, yet they have brought their freedom to us and laid it humbly at our feet."
Toen moest de twintigste eeuw nog beginnen. En we weten wat een demagogen het volk vervolgens vrijwillig macht heeft gegeven. Tot in de eenentwintigste eeuw toe. Berman voert het aantreden van Ronald Reagan in zijn eigen tijd als illustratie ten tonele. "One of the most powerful forces in the coalition that brought Reagan to power was a drive to annihilate all traces of ‘secular humanism’ and turn the USA into a theocratic police state." We weten wat het neoliberalisme sindsdien heeft teweeg gebracht. Naomi Klein gebruikt de metafoor van ‘shock and awe’ en laat zien hoe de introductie van het neoliberalisme, vijfentwintig jaar geleden, gepaard ging met martelen en systematische onvrijheid. Het tegendeel van vrijheid dus. Geheel naar Dostoevsky.
Geef een reactie