Gelezen in ‘The Identity of France. Volume I’ (1986) van Fernand Braudel:
Vakantie gevierd in Frankrijk. Eindelijk Braudel gelezen. Op het eind van zijn leven schreef de Franse historicus ten slotte over zijn eigen land. In deel 1 van het drieluik schetst hij de lange lijnen van de geschiedenis en de geografie, la longue durée. Mooi hoe hij stilstaat bij de enorme diversiteit van het land. Het grote land in het midden van Europa voerde meer burgeroorlogen dan oorlogen met andere naties. De enorme afstanden telden. Het nederzettingenpatroon: de dorpen, de bourgs, de steden. De grenzen ook. In hoofdstuk acht verklaart hij de dominantie van Parijs. Waarom Parijs? Waarom werd niet Lyon de hoofdstad? Of Rouen, Orléan? Of een havenstad langs de Atlantische kust? Parijs ligt niet in het centrum en de omgeving valt slechts te typeren als het saaiste deel van een verder opwindend landschap. Deels wordt de dominantie van de metropool Parijs verklaard door de vroege samenballing van mensen in de vlakte van de Seine. Ze kwamen in de vroegste tijden gemigreerd uit Oost-Europa. Ile de France bleek buitengewoon geschikt voor hun geavanceerde graanteelt. Als er geen graanteelt mogelijk was, dan was het wel iets anders dat goed te verbouwen viel: druiven, aardappelen, noem maar op. Kortom, de omgeving van de metropool is ronduit vruchtbaar, al heel vroeg relatief dichtbevolkt en dan al kenmerkt ze zich door hoogontwikkelde vormen van landbouw. Toch kan Braudel maar moeilijk een voor de hand liggende verklaring verzinnen voor de dominantie van Parijs: “No long-term calculation really lay behind it. Chance and latent factors played their part, it must be said.” Toch was de stad in de elfde eeuw, toen de Notre Dame werd gebouwd, al ‘’monsterachtig’ van proporties.
De overbevolking van Ile de France, schrijft Braudel, bestond al in de Romeinse tijd. De doorwerking van de Romeinse beschaving was er ook langer dan elders, zeker honderd jaar. Dat heeft zijn uitwerking niet gemist. Veel mensen in de streek woonachtig betekende ook een sterk leger. En het Ile de France was een land van paarden. Ook die droegen bij aan de militaire kracht. Maar waarom dan Parijs? Rouen had ook gekund. Of Compiegne. Parijs had bovendien een groot nadeel: het was een typische landstad en de Seine is een luie rivier. “True, but the royal government itself saw the world through continental eyes.” Of was Frankrijk op het land gericht omdat Parijs het bestuurscentrum werd? “For Paris is as much consequence as cause.” Braudel was bereid de decentrale ligging van het dominante Parijs te accepteren. Welke hoofdstad is niet legitiem? Echter, dat hij niet veel op had met de Franse hoofdstad is wel duidelijk. Het machtige centrum had niet zijn sympathie. Zelf leefde hij in de provincie. Parijs was voor hem in de eerste plaats het gevolg van natievorming, en daarmee de bezegeling van “"a near-catastrophic distortion and dissymetry.” Parijs werd ook niet het centrum op eigen kracht, maar door imperiale bewegingen. “I believe there is as certain logic in nations.”
Geef een reactie