Exodus

De groei van Marrakech is onstuimig. Toerisme wordt steeds mee het trekpaard van de stedelijke economie. De nieuwe koning van Marokko, Mohammed VI, streeft er zelfs naar dit jaar tien miljoen toeristen naar Marokko te lokken. Het lijkt hem aardig te lukken. De snelweg tussen Casablanca en Marrakech – een péage – is onlangs gereed gekomen en oogt modern, Frans. In een mum van tijd ben je van het centrum van het land in het zuiden. Voor een land als Marokko is dat een mega-investering. Het nieuwe autoracecircuit in Marrakech is ongetwijfeld een andere poging om in deze woestijnstad, die overigens schitterend is gelegen ten opzichte van het Atlasgebergte maar waar stranden ontbreken en het ‘s zomers intens heet kan worden, attracties te maken die toeristenstromen weten aan te trekken.

Ondertussen vindt er een exodus plaats van het Marokkaanse platteland naar steden als Casablanca en Marrakech. Ook de Volkskrant schrijft er deze zaterdag over. Correspondent Greta Riemersma doet dat vanuit het perspectief van een ontvolkend platteland. Zeker, de twaalf miljoen Marokkanen die het platteland nog altijd bewonen hebben het zwaar te verduren. Dat was toch al het geval. Water, elektriciteit en licht ontbreken er, wegen zijn er dikwijls ongeplaveid; het verkeer vindt er nog overwegend plaats op ezeltjes, grote delen van het land zijn bergachtig, ‘s winters is het er erg koud, bovendien is het gebied lastig te ontsluiten. In sommige delen dropt de regering zelfs voedselpakketten vanuit vliegtuigen wanneer de sneeuw transport over de weg onmogelijk maakt. Onderwijzers willen er niet lesgeven en krijgen vergoedingen bovenop hun salaris. Voor artsen geldt hetzelfde. Zonder perspectief in hun dorpen vertrekken de mensen naar de steden. De groei van steden als Marrakech is de pendant van de leegloop van deze dorpen. En toerisme is het antwoord op die trek van platteland naar stad.

 

Is dit erg? Ja het is erg, maar tegelijk is het een patroon dat we overal in de wereld op dit moment zien voltrekken, ook in het Westen en zelfs in Nederland. Overal groeien steden uit tot megasteden, soms met sloppenwijken, achterstandswijken, en is de angst voor moslimfundamentalisme groot, daar en hier. En op het platteland is juist sprake van demografische krimp. Het heeft weinig zin je ertegen te verzetten. Het gebeurt gewoon. Het beleid van de Marokkaanse regering lijkt een verstandige. Zet in op een stedelijke economie en begeleid de leegloop van het platteland. Wees zuinig op je identiteit en besef dat dit de meest duurzame oplossing is voor het vraagstuk van onstuimige demografische groei dat de wereld teistert. Het vraagstuk van mondiale migratie hoort vanuit dit perspectief te worden bezien, net als dat van ontwikkelingssamenwerking. Het is allemaal een kwestie van ruimtelijke ordening. En tijd. De agenda is simpel: investeer in de steden en probeer niet ruimtelijk te spreiden.