Bedreigd

We zouden het hebben over de Lelylijn, maar het gaat vanavond ook over de nieuwe waterfabriek bij Luxwoude. Op verzoek spreek ik leden van de Frysk Nasjonale Partij toe tijdens hun eerste FNP Kafee in De Skans in Gorredijk, Fryslân. Onderwerp: ‘De slag om de romte’. Ik wandel de hoofdstraat in, op zoek naar het theater. Om mij heen slenteren mensen met wijnglazen in de hand van café naar café. In de glazen branden lampjes. Het oogt vrolijk en gezellig. Het blijkt een actie van de plaatselijke horeca. De sfeer in het café waar ik even later spreek is heel anders. Als de avond valt stromen de partijleden binnen. Ze komen uit alle delen van de provincie. Twee niet-leden tel ik. Douwe Gerlof Heeringa zit de avond voor. Hij vraagt de zaal wie tegen de Lelylijn is. Iedereen. Slechts een lid weet het nog niet. Ik laat de zaal zien wat er de komende jaren op Noord-Nederland afkomt: ruimteclaims van de ministeries van Volkshuisvesting, Infrastructuur, Defensie, Landbouw, Economische Zaken, Groene Groei. Die Lelylijn, zeg ik, is maar een kleintje vergeleken bij al dit ruimtelijke geweld. Het leidt tot een interessante gedachtewisseling. Iemand denkt dat al die ontwikkelingen nodig zijn om onze welvaart te behouden. Al snel komen we te spreken over brede welvaart, de Friese paradox, gezondheid, wandelen, duurzaamheid en hoe we in het noorden op termijn willen leven.

En dan begint Harm de Jong over de waterfabriek van Vitens bij Luxwoude, westelijk van Gorredijk. Dat wordt een pomp- en zuiveringslocatie ineen. Er zal jaarlijks 6,5 miljoen kuub grondwater worden gewonnen. Er komt een toren van liefst 20 meter voor de zuiveringsinstallatie. Voor wie is al dat water bedoeld?, vraagt iemand. Voor verbruik door enkele grootzakelijke klanten, antwoordt hij. Het blijkt te gaan om de nieuwe zuivelbedrijven op International Businesspark Friesland (IBF), Heerenveen: Ausnutria, kaasfabriek A-ware, Fonterra. In Fryslân is de komende jaren overigens nog veel meer zoet water nodig, maar dat zal elders worden gewonnen. Probleem is dat op steeds meer plekken van verzilting sprake is. Centraal Fryslan was het zoekgebied: in de buurt van IBF, maar toch op voldoende afstand, want bedrijventerrein en grondwaterbeschermingsgebied moeten ruimtelijk gescheiden blijven. Men vond een bosperceel van Staatsbosbeheer van 22 hectare, pal aan de A7. Daar is geen veendek meer aanwezig. Maar in de omgeving is nog wel veel laagveen, zoals natuurgebied De Deelen. Afgelopen woensdag wandelde ik er nog. “Nagegaan zal worden in hoeverre drinkwaterwinning gevolgen heeft voor veenbodems in de omgeving.” (Notitie Reikwijdte en Detailniveau 2018) De Jong, die fractievoorzitter van FNP is in de gemeenteraad van Opsterlân, spreekt niet over het bedreigde veen of over waterschaarste. Hij stoort zich aan de hoge toren in het buitengebied ….. pal naast de geprojecteerde Lelylijn.