Gelezen in ‘Cities. The First 6.000 Years’ (2019) van Monica Smith:
De grote zwakte van mijn recent verschenen boek (‘De toekomst van de stad. Een pleidooi voor de metropool’, 2016) zou mijn al te nadrukkelijke lofzang op de grote stad zijn geweest. De negatieve kanten van het grootstedelijke leven had ik volgens sommige recensenten te weinig over het voetlicht gebracht. De Amerikaanse archeologe Monica Smith doet mij nu na, ze maakt weer dezelfde fout. In haar ‘Cities. The First 6.000 Years’ (2019) stelt ze zich de vraag waarom er steden zijn en waarom deze al zesduizend jaar groeien en bloeien. Vanuit UCLA, Los Angeles, presenteert ze een fantastisch overzicht van alle kennis die archeologen inmiddels wereldwijd hebben verzameld rond stadsstichtingen op alle continenten. Zoals Tell Brak, in Mesopotamië. Wat maakte dat pioniers hier bereid waren om in een barre woestijn dicht op elkaar te gaan leven zonder voedsel in de directe nabijheid? Antwoord: de mogelijkheid van nieuwe sociale en economische contacten en de veel grotere dynamiek die deze met zich brachten. Deze mogelijkheid moet mensen niet minder dan hebben opgewonden. Ze spreekt van een ‘permanente festival-atmosfeer’. Dit illustreert ze met opgravingen die Mallowan begon in 1937. In Tell Brak ontdekte Mallowan de zogenoemde ‘Ogen Tempel’: duizenden beeldjes van vrouwen die hem aanstaarden met iets te grote ogen. Later zou Mark Kenoyer over zulke ogen opmerken dat ze vooral als talismannen dienden. Vreemdelingen omringden je in steden, je vergaarde rijkdom, je kon bestolen worden. Al die ogen zouden je beschermen.
Voor Smith is de Ogen Tempel het bewijs dat stedelingen van begin af aan niet terugdeinsden voor grootstedelijk leven. “Instead of running away from cities’ new dangers and annoyances, people stuck tight to their newly emergent settlements while also developing entrepreneurial forms of coping.” Dit werkt ze verder uit in de rest van het boek. Alles komt bij elkaar in het laatste hoofdstuk. Dat heeft als titel: ‘The next 6.000 years’. Daarin schrijft ze dat steden ook de komende duizenden jaren nog zullen blijven bestaan. Naties zullen verdwijnen en echt noodzakelijk zijn ze ook niet, maar steden verdwijnen niet. De meeste zijn al honderden jaren oud. Het worden er alleen maar meer en ze worden nog veel groter. Hun kenmerken veranderen ook niet wezenlijk. De allereerste steden vertonen treffende overeenkomsten met de huidige. Waarom gaan ze niet meer weg? In het antwoord op die vraag brengt ze alles samen, want het doel van Smith met haar boek was precies dit: een verklaring geven waarom er steden bestaan. Smith: “From a primordial cognitive capacity for integration, migration, interaction, and material display, our ancestors created the ultimate template for human physical space and the ultimate network for human existence.” Om te onthouden en nooit meer te vergeten.
Geef een reactie