Flux

 

Wat in een land als Marokko op dit moment gebeurt (bevolkingsexplosie, vlucht van platteland naar stad, toerisme, tweedeling) is samen te vatten als wat David Harvey heeft aangeduid met ‘time-space compression’: het samentrekken of imploderen van ruimte en tijd. De actuele situatie in Nederland is geen andere. Het postmodernisme probeert er antwoorden op te formuleren. Harvey somt ze op: 1. verzwijgen en negeren, 2. ontkennen van de complexiteit en de ingewikkeldheid bestrijden met simplificerende retoriek; 3. zoeken van kleine, overzichtelijke (lokale) niches waar nog positieve actie mogelijk is; 4. pogen op de tijger van de tijd te rijden door het bezigen van hyper-retoriek. Geen enkele reactie biedt een serieuze oplossing. Misschien, concludeert hij in ‘The Condition of Postmodernity” (1990), moeten we terug naar het Verlichtingsproject.

 

Nu herlees ik het werk van de psycholoog Maslow. Hij wees al in de jaren ’60 op de noodzaak ons niet te verzetten tegen de versnelling van gebeurtenissen. De wereld raakt in een flux. De mensheid moet, als antwoord op die flux, creatief worden en goed kunnen improviseren. Dat betekent dat hij zich niet moet verzetten tegen verandering, maar deze verandering voluit moet accepteren, dat hij moet aanvaarden dat hij niet weet wat er zal gaan gebeuren, dat hij voldoende vertrouwen moet hebben in zichzelf en in anderen om in staat te zijn te improviseren in een situatie die nooit eerder zal hebben bestaan. "The society which can turn out such people will survive; the societies that cannot turn out such people will die."

Wat dat veronderstelt? 1. het opgeven van het verleden, het opgeven van de toekomst, totale onbevangenheid, hetgeen veronderstelt het jezelf bevrijden van verplichtingen, gebruiken, traditionele verbanden; het minder gefixeerd raken op je ego, minder kritisch zijn op jezelf en anderen; maar ook: je eigen angsten de baas worden, minder defensief zijn, niet geliefd willen zijn, maar uit eigen kracht handelen, moedig zijn, het bij jezelf accepteren van een positieve houding, vertrouwen hebben in jezelf en in je omgeving, deze niet willen controleren, beïnvloeden, opleggen; kortom, Taoïstisch ontvankelijk zijn.