Kritisch

Gehoord in de Tolhuistuin op 6 november 2009:

Middelbare scholieren, in ruime aantallen aanwezig, spraken zich vrijdagavond in de Vrijstaat uit over de toekomst van Amsterdam. Het was de laatste avond in het overladen programma. Moderator Walewijn de Vaal had het er knap lastig mee. Zijn bekentenis aan het begin van de avond, namelijk dat hij na acht jaar werken in de praktijk bij zichzelf had bemerkt dat hij bijna niet meer in nieuwe mogelijkheden kon denken terwijl, toen hij met werken begon, hij de wereld wel even zou veranderen, bleek aan dovemansoren gericht. Of juist niet. Want in tegenstelling tot de scholieren van de basisscholen die nog droomden, stelden zij, de jongeren, vooral kritische vragen. Aan dromen en bespiegelingen hadden deze jonge mensen geen behoefte. Ze waren vooral geïnteresseerd in de realiteit. Wat doen de planners, wat komt er op ons af? Sommigen hadden die avond verhalen verwacht over de megaregio AmBrusTwerp, omdat ze met hun leraar aardrijkskunde naar de Tegenlicht-documentaire Amsterdam Makeover 2040 hadden gekeken. Nu waren ze teleurgesteld. Gingen we hier een potje dromen over de Sloterplas! Werden ze wel serieus genomen?

Anderen geloofden niet dat je de stad naar je hand kunt zetten. Het voedselsysteem veranderen? De volkstuinen uit de Amstelscheg gooien? De boeren weer een bestaan bieden? Hoe kan dat nou? En moet je niet eerst de openbare orde veiligstellen voordat je lampionnen in de bomen rond de Sloterplas ging ophangen? En hoe duur was dat verlichtingsplan wel niet? Wie gaat dat betalen? En was al die extra verlichting wel duurzaam? En dan die zelfbouw: moeten er niet veel meer regels worden gesteld? Want wordt het anders niet een grote puinhoop in de stad? En moeten er niet veel meer goedkope woningen worden gebouwd? En waar blijven dan al die parken? Dus wat was dit voor een tentoonstelling? Wat moeten we hiermee als deze plannen toch niet worden gerealiseerd? Eén jongeman wilde zelfs dat er helemaal niets veranderde in de stad. Alles moest zo blijven. De curator antwoordde dat alles nu eenmaal verandert. Panta Rhei. Stadsplanners moeten die eeuwige verandering geleiden, in goede banen proberen te leiden of liever nog: ze hopen de Goede Stad te ontwerpen, maar ze weten dat die stad voortdurend verandert. Het werd me duidelijk. Wie aan het ontdekken is hoe de wereld in elkaar steekt, is even niet geïnteresseerd in het veranderen van diezelfde wereld. Die wil even niet dromen. Dat dromen komt later wel weer.

Er was slechts één jongen van een basisschool aanwezig. Hij was de jongste. Diezelfde vrijdagmorgen had hij met zijn klas de tentoonstelling bezocht. Nu was hij er weer, dit keer samen met zijn vader. Ook hij stelde vragen. Maar zijn vragen getuigden vooral van nieuwsgierigheid. Hij was geïnteresseerd in de mogelijkheden. Bij de maquette van de Sloterplas deed hij het weer. Terwijl de middelbare scholieren korte metten maakten met het hele idee van Luilekkerland, stak hij zijn vinger op. Geduldig wachtte hij op zijn beurt. Toen die gekomen was, vroeg hij: "Betekent dit dat als we deze lichtjes ophangen in de bomen er ook toeristen zullen komen naar Nieuw-West?" Jazeker, antwoordde de curator, dan kan de Sloterplas een soort van Eiffeltoren worden.