Lauwersmeer

Overal springen padden voor onze voeten weg. Libellen zweven rond onze knieën. Deze bijzondere wandeling eindigt op de Reiddomp, een nieuwe toren in het Friese deel van het Lauwersmeergebied. Dit is Kollumeroord. Ruim veertig jaar geleden is hier bos aangeplant met hoofdzakelijk zwarte populieren, elzen en abelen. Het westelijke deel heet Diepsterbos. De toren – eigenlijk twee torens want ying en yang – staat aan de rand. Vanaf vijfentwintig meter hoogte kijk je schitterend uit over het water van het Lauwersmeergebied. Rechts vogels, links runderen, in de verte een zeiltje. Nynke Rixt Jukema en ik zijn vandaag de enige bezoekers. Jukema is architect, ze heeft de toren ontworpen. Maar ze is ook de bedenker van Dark Sky Waddengebied. Ik wil er alles over weten. Duisternis, zegt ze, is niet alleen een landschappelijke kwaliteit, het is essentieel voor mens, plant en dier. Op de boerderij van haar ouders bij Zwarte Haan ontbrak het licht, maakte het maanlicht alles magisch. Maar Nederland is tegenwoordig ‘s nachts hel verlicht. Oerkwaliteiten als stilte en duisternis zijn vrijwel overal verloren gegaan. We moeten de duisternis weer leren begrijpen en waarderen. Sterrenkijken is niet haar enige doel. Haar stichting Feel the Night heeft ze echter vier jaar geleden opgeheven. Twee jaar geleden verhuisde ze met haar gezin naar Denemarken. Hoe gaat het met de uitvoering van haar idee om de hele waddenkust weer donker te maken?

Een donker gastvrij landschap, dat wilde ze in 2018 de internationale gasten van Leeuwarden Culturele Hoofdstad aanbieden. Het moest een onvergetelijke ervaring worden. Haar idee stond in het eerste bidbook. Leeuwarden won. Ze richtte een stichting op en toog aan het werk. Maar het mislukte. Daarna wist ze binnen het Programma Naar een rijke waddenzee haar idee verder te brengen. Het werd Dark Sky Werelderfgoed Waddengebied. Liefst 43 partijen ondertekenden de verklaring. Daarmee gaven ze aan bereid te zijn te werken aan een samenhangend programma “dat de duisternis als kwaliteit van het Werelderfgoed Waddenzee vergroot.” Ondertussen was er al een Dark Sky Park De Boschplaat op Terschelling en een Dark Sky Park Lauwersmeergebied. ProRail paste de verlichting op treinstations als die van Mantgum aan. Groningen Seaports zou onnodige verlichting in de Eemshaven verwijderen. Op de vernieuwde Afsluitdijk werd de verlichting sterk gereduceerd. Jukema heeft het allemaal in gang gezet. Is ze blij? Na onze wandeling stuurt ze haar projectplan uit 2016. Het gaat over bewustwording, beleving en beleid. Ik begrijp het, er moet nog zoveel gebeuren. Dit is pas het begin.