Meest geplande metropool

Vandaag maakte ik weer eens een wandeling langs de grachten. Het weer was ernaar. Het was een prachtige lenteavond, nog fris, enigszins grijs weer, het water van de Amstel stond bijna stil. Thuis las ik het fraaie standaardwerk over de zeventiende stadsuitleg van Amsterdam van Jaap Evert Abrahamse, architectuurhistoricus en ooit werkzaam bij de afdeling Binnenstad van de Dienst Ruimtelijke Ordening. Zijn opvatting over de stadsuitleg is niet die van degenen die menen in de Amsterdamse uitleg een ‘ideaalstad’ te bespeuren, Abrahamse voegt zich eerder bij de pragmatische stroming. "Deze studie richt zich niet op de ideale, theoretische stad, maar op de reële, gebouwde stad, en daarmee op de optimale stad: een weerbarstige fysieke en sociale werkelijkheid met een onvoorspelbare dynamiek, die door de stedelijke overheid zo goed mogelijk voor gebruik wordt ingericht, al naar gelang de aangetroffen situatie, de grondeigendom, de sociaal-economische doelstellingen, de heersende inzichten over planning, beheer en representatie, de aanwezige technische kennis, het gebruik van stedenbouwkundige theorie en methodiek en het beschikbare juridisch-planologische instrumentarium."

 

Een dergelijke benadering spreekt me wel aan. Hij staat dicht bij de praktijk zoals we die in Amsterdam nog steeds kennen. Vandaag had ik daarover een tweegesprek met Maarten Hajer, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving, op uitnodiging van Elba Media. Daarin benadrukte ik de complexiteit van het vak, de vele facetten waarmee moet worden rekening gehouden. We waren positief over wat er op dit moment in Amsterdam qua stadsontwikkeling gebeurt en hoopten dat Amsterdam zijn plannen kan blijven uitvoeren, alles gebaseerd op de ervaring van de laatste decennia. Vooral die opgedane ervaring is belangrijk. Het slot van Abrahamses boek is in die zin treffend: "Men kwam op basis van ervaring tot het inzicht dat ordening en vrijheid geen tegengestelde begrippen zijn. Integendeel, een goede ordening faciliteert functies, voorkomt conflicten en draagt bij aan economisch succes op de langere termijn. Amsterdam was een icoon van het kapitalisme en tegelijkertijd de meest geplande metropool van Europa." Knap geformuleerd, een tijdloos gegeven. Hoop dat de bestuurders anno 2010 deze wijsheid delen en dat de verdere uitleg van Amsterdam gestalte mag krijgen langs geordende weg.