Miljardendans

In ROM Magazine van maart 2021 wordt een overzicht gegeven van de veertien grootschalige woningbouwgebieden die de komende decennia in Nederland ontwikkeld zullen worden. Ze zijn alle door het Ministerie van Binnenlandse Zaken in het kader van de Nationale Omgevingsvisie geselecteerd, waarbij Zwolle en Tilburg op het laatste moment nog zijn toegevoegd. Ik las de artikelen en dit viel me op: alle veertien zijn ze volkomen verschillend. Een gemeenschappelijke noemer is er eigenlijk niet, of het moet al zijn hun binnenstedelijke ligging. Maar zelfs dat klopt niet. Grootschalige woningbouw is in ieder geval niet wat ze typeert. De meeste betreffen stationsgebieden, maar ook weer niet alle. Ze liggen door het hele land verspreid, dus van heldere selectie of ruimtelijke concentratie is geen sprake. Wel zijn ze groot. Maar in Amsterdam is Havenstad onvergelijkbaar groter dan de gebieden in bijvoorbeeld Nijmegen, Zwolle of Tilburg. Vaag doen ze denken aan de oude sleutelprojecten van de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening, maar dan zijn het er veel teveel. Staat er werkelijk overal druk op de woningmarkt? Dit is mijn grootste probleem: waarover gaat het eigenlijk? Welk maatschappelijk probleem wordt hier opgelost?

Wie goed naar de gebieden kijkt, bespeurt een opgeklopte ambitie. Is vastgoedontwikkeling wat de projectgebieden drijft? Veel groter nog dan Amsterdam is bijvoorbeeld die van Rotterdam: de hele oostflank van de metropool blijkt onderdeel van een tomeloze behoefte tot een soort bandstedelijke verdichting. Feyenoord City – een nieuw stadion, een strip van winkels, cafés, restaurants, attracties en uitgaansgelegenheden plus bijna 4000 woningen – is op zichzelf al een dure klus. Die wordt nu verbonden met reconstructie van Alexanderpolder, kilometers verderop. Oostflank lijkt vooral bedoeld om een derde brug over de Nieuwe Maas met rijksgeld gefinancierd te krijgen. Hetzelfde geldt voor alle andere BZK-gebieden: er worden verhalen gemaakt die in de eerste plaats infrastructuurinvesteringen van het rijk moeten losweken. Is al die infrastructuur werkelijk noodzakelijk? Veertien lijkt me te veel en het is allemaal te gigantisch. En voor directe leniging van de woningnood zijn deze gebieden ongeschikt: het duurt nog zeker tien, twintig jaar voordat ze, stapje voor stapje, zullen worden ontwikkeld.