Pages
Stay In Touch
More
© 2013 Free State of Amsterdam
Read in ‘The Metropolitan Revolution’ (2013) of Bruce Katz and Jennifer Bradley:
Yesterday there was a round table discussion in The Hague on the future of the so-called Randstad. Does the Randstad function as one polycentric network of cities? The discussion was mainly on innovation and agglomeration economies, I suppose. Most people in this country think you don’t need big cities in order to be innovative. Better connect the existing small cities, they say, a policy the Dutch call ‘borrowed size’. The province of Brabant even claims to be the most innovative region of Europe. Its biggest city is Eindhoven, with less than 220.000 inhabitants. “You just need a campus,” they seem to think. How wrong they are. People better read ‘The Metropolitan Revolution’ of Bruce Katz and Jennifer Bradley. Chapter 6 is on ‘The rise of innovation districts’. Their message: “Our open, innovative economy increasingly craves proximity and extols integration, which allow knowledge to be transferred easily between, within, and across clusters, firms, workers, and supporting institutions, thereby enabling the creation of new ideas that fuel even greater economic activity and growth.” What kind of proximity do they mean? “The vanguard of these megatrends is largely found not at the city or metropolitan scale writ large but in smaller enclaves, what are increasingly being called innovation districs.” It’s all about extreme geographical concentration, not campusses, but innovative city districts.
So the new hunger for knowledge and open innovation has huge spatial implications. The proximity effect can even be staggering. “Stuart Rosenthal and William Strange find that the intellectual spillovers that drive innovation and employment drop off dramatically as firms and people move more than a mile apart.” Institutions of knowledge such as universities, medical centers and innovation institutes tend to be disproportionately located in big cities. Isolated labs and suburban research parks are outdated. Midtown locaties, with anchor institutions in the middle, come to the fore. Katz and Bradley: “In many respects, the rise of innovation districs embodies the very essence of cities: an aggregation of talented, driven people, assembled in close quarters, who exchange ideas and knowledge in what the urban historian Sir Peter Hall calls a dynamic process of innovation, imitation and improvement.” Boston – three times the size of Eindhoven, with Harvard, MIT, Boston College etc. – is a great example in the book. The Kendall Square area is thriving, even the South Boston Waterfront area has become a true innovation ecosystem. What is needed: complexity, density, diversity of people and cultures, the messy intersection of activities, the layering of the old and the new, an integration of uses and acitivities. All that is lacking in the Randstad, everything is dispersed, no open innovation.
Heard in Boston City Hall on 22 October 2015:
Leaving Penn Station early in the morning, I took de Amtrack train from New York City to Boston, Massachusetts. There I would meet some people at City Hall, to discuss the planning of the city-region. Boston – a city of some 640.000 inhabitants – is preparing its first new comprehensive plan for its city-wide future after fifty years. Citizens are invited to ‘Imagine Boston 2030’, when the city will celebrate its 400-th anniversary. In May this year Mayor Marty Walsh launched a two year public engagement process, saying it would be a more dynamic process of civic engagement than has been done with planning efforts in the past. So that’s why I took the train to Boston and meet the planners, Gerald Autler, director of Boston Redevelopment Authority, in the first place. To discuss with him and his staff some new approaches of open planning.
How’s Boston doing? Quite well in economic terms, I would say, surely for an east coast city. It’s a thriving, innovative city in the Bos-Wash megaregion, just north of New York. However, climate change is a real threat, because its position on the Atlantic coast makes the urban area extremely vulnerable. Especially the redeveloped southern waterfront with the new convention center near South Station is in danger, as is all the land that has been developed on the waterfront in the 19nth and 20th century. In the Boston Globe I read: "Over the past century, temperatures in northeastern states have risen by 2 degrees Fahrenheit, and if heat-trapping gases increase at current rates, warming could spike as much as ten degrees by the 2080s, prolonging bouts of extreme heat, taxing electrical systems, and disrupting ecosystems." What is to be done? There is a Boston Climate Action Plan, sure, but is it adequate? Could ‘Imagine Boston 2030’ bring solutions? A radical open approach might give birth to miracles, but no one knows the outcome from the outset. Open planning means: being out of control. Will the leaders accept uncertainty? I hope they will not only take action, but listen to the people first.
Read in The Atlantic of 28 May 2015:
In 2003, at the opening of Westergasfabriek, Richard Florida visited Amsterdam for the first time. That was only one year after his ‘The Rise of the Creative Class’ (2002) first was published. I remember. All Dutch cities wanted to become creative after that great performance. More than six years long each of them tried to surpass the others in its ambition to become a creative hub. Now, twelve years later, Richard Florida writes an article in The Atlantic in which he presents new data on the creativity of American cities. In ‘One Reason It’s So Hard to become a Creative Superstar City’ he reveiles that only 19 out of 364 U.S. metros have fully formed sustainable creative economies. That is no more than 5 percent. His sobering conclusion is based on new research of Shade Shutters, Rachata Muneepeerakul and Jose Lobo of Arizona State University. They took a detailed look at the growth and development of the creative economy between 2005 and 2013, so before and after the recession. Florida: “This small group not only outperformed the rest across several key economic measures, but the creative gap between them and the rest grew over the eight years studied.”
The researchers found that the small group of creative metros follow a general trajectory towards a creative economy that requires them to increasingly specialize in every economic domain. “In other words, the places with the most creative economies also have the highest overall diversity of occupations and specialities – by a wide margin.” That means, you cannot build a creative economy, at least it will be “quite daunting”. A diversity of occupations and specialities – also in the non-creative sectors – is needed. Its talent pool must be deep with all the skills, creative and otherwise, required for economic growth. Boston stands out, then follow Washington and San Francisco. Florida concludes that it is extremely difficult for the other cities to break into the small club of creative leaders. So what about the Netherlands? All those cities wishing themselves to be ‘creative’. All those creative ‘hotspots’, museums, factories, breeding places. Also without research one could expect that from the more than fifty Dutch cities – all rather small – only one or two might be called creative. The rest is not and will not easily be. The gap will become even bigger.
Gelezen in NRC Handelsblad van 9 maart 2013:
Ongelezen bleef de rede van Deirdre McCloskey op de grote stapel liggen. Deze econoom en historica aan de universiteit van Illinois sprak dit voorjaar een interessante lezing uit op het Centrum voor Ethiek van de Radboud Universiteit Nijmegen over innovatie. Eindelijk las ik hem. Haar verklaring voor de enorme economische groei na 1800 gaat terug op wat er rond 1600 in Amsterdam gebeurde en na 1700 in Londen en Boston: permanente innovatie door een opkomende stedelijke middenklasse. “Dat de wereld tussen 1600 en 1848 als een bezetene aan het innoveren sloeg, kwam door de langzaam veranderende denkbeelden over de stedelijke middenklasse en over haar materiële en institutionele innovaties.” Na Amsterdam, aldus McCloskey, volgde de rest van Europa “en ook zijn uitlopers, en ten slotte in onze tijd China en India.” De opkomst van de onderneming – door McCloskey aangeduid als ‘de zakelijke versie van moed en hoop’ –, gecombineerd met vertrouwen – door haar aangeduid als ‘de zakelijke versie van rechtvaardigheid en matigheid’ – , maakte ondenkbare innovaties mogelijk.
In haar verklaring voor de versnelling van innovaties legt McCloskey sterk de nadruk op waarden en normen. Weliswaar wijst ze op het belang van steden, maar het wil er bij haar niet in dat innovatief vermogen in de eerste plaats met stedelijke groei te maken heeft. Echter, valt de enorme spurt in innovaties niet verdacht opvallend samen met een versnelling van de urbanisatie wereldwijd? McCloskey: “Lang voor West-Europa hadden de Chinezen al enorme steden, maar zakendoen oogstte in hun beschaving geen bewondering. Daar draait het om: waardigheid voor het zakendoen, of zakenmensen die gewicht of macht bezitten.” Stedenbouw, aldus de Amerikaanse econoom, biedt daarom onvoldoende verklaring. Maar is dat wel zo? De Chinese beschaving met zijn grote steden was juist buitengewoon innovatief. Pas toen de Chinese steden niet meer groeiden, verloor de Chinese beschaving aan innovatief vermogen. McCloskey schrijft het zelf: “Natuurlijk hebben de burgerlijke notabelen in de geschiedenis van de steden helaas ook herhaaldelijk het plaatselijke bestuur gekaapt, met het oogmerk om zonder innovatie winst te maken. Dit gebeurde in Nederland in de achttiende eeuw.” Inderdaad, vanaf eind zeventiende eeuw groeiden de Nederlandse steden, Amsterdam incluis, niet meer. Londen nam het stokje over. Dankzij Hollands kapitaal. Wie geen grote steden wil zal ook niet innoveren.
Gelezen in ‘A Hologram for the King’ (2010) van Dave Eggers:
Hoofdpersoon Allan Clay uit Boston, Massachusetts, belandt in ‘A Hologram for the King’, de nieuwste roman van Dave Eggers, als consultant van de Amerikaanse firma Reliant in King Abdullah Economic City, kortweg KAEC. De nieuwe stad ligt een paar uur buiten Jeddah, Saoedi Arabië, aan oevers van de Rode Zee. Daar moet hij met een team een holografische videoconferentie installeren in een tent voor de koning, die ook de opdrachtgever is voor de bouw van de nieuwe stad. De eerste torens staan er al, de waterlopen zijn gegraven, maar verder is er alleen nog maar woestijn en dus die ene tent. Het is precies zoals metropolen als Dubai en Abu Dhabi ooit moeten zijn begonnen. Auteur Dave Eggers wijdt ons in in het leven van Clay, die net gescheiden is, een studerende dochter heeft en diep in de schulden zit. Van het slagen van zijn opdracht in KAEC hangt het af of hij uit de problemen zal raken. Maar daar lijkt in de roman weinig kans op, want in de hele onderneming zit weinig schot. Amerika produceert zelf niets meer en Saoedi Arabië is rijk, maar heeft geen haast en bestelt alles in het buitenland. Iedereen is er manager of consultant.
Wanneer Clay boven op het dak van een flat in aanbouw staat en overweegt om een appartement te kopen en zo te speculeren, denkt hij terug aan Boston. Geworteld is hij er niet. Geboren in Dedham, een dorpje even ten zuiden van Boston, beseft hij dat niemand hem daar meer kent. Sinds jaar en dag woont hij in Duxbury, maar aan die voorstad voelt hij zich allerminst gehecht. Ooit had hij geprobeerd er iets voor zichzelf te bouwen: een natuurstenen muur om zijn eigen tuin. Stenen en cement had hij gekocht bij de plaatselijke bouwmarkt. “Building the wall gave Allan as much pleasure as he’d known in years, even though he had virtually no idea what he was doing.” Het moest allemaal snel, maar met cement had hij nog nooit gewerkt. “But then came a visit from the zoning department.” Ambtenaren ontboden hem op het stadhuis. Hij bleek geen vergunning te hebben, dus de muur moest weer worden afgebroken. Aan die beschamende affaire denkt hij terug als hij uitkijkt over de woestijn even buiten Jeddah, met rondom hem een reusachtige bouwput waar binnen dertig jaar een complete metropool moet verrijzen. “In ‘A Hologram for the King’, Dave Eggers takes us around the world to show how one man fights to hold himself and his splintering family together in the face of the global economy’s gale-force winds.” Mooi. Huiveringwekkend.
Gehoord op 24 januari 2013 in Amsterdam:
Een zestiental mid-career Sloan Fellows van MIT (Massachusetts Institute of Technology, Boston), afkomstig uit de hele wereld, bezocht afgelopen week Nederland. Na Den Haag en Eindhoven eindigde hun bezoek in de hoofdstad, in Amsterdam. Hun reis stond in het teken van het REAL-programma van MIT. REAL staat voor: Regional Entrepreneurial Acceleration Lab. Het is een laboratorium waarin op basis van gefundeerde theorieën bestudeerd wordt hoe regionale economieën gefaciliteerd kunnen worden, met de nadruk op innovatief ondernemerschap. Men vergelijkt cluster-georiënteerde benaderingen met creatieve-klasse prespectieven, zeg maar: Michael Porter en Michael Storper tegenover Richard Florida. “The REAL MIT Sloan Fellows will take a series of deep dives into different regions, cities and nations that exemplify entrepreneurial growth and economic development across sectors and across the world.” Een van die regio’s, steden en landen is Nederland c.q. Amsterdam. Annemieke Roobeek, hoogleraar Strategie en Verandermanagement aan Nyenrode Business University, begeleidde de delegatie.
Na vier dagen Nederland, waarvan twee dagen Amsterdam, sloot het Amerikaanse gezelschap haar bezoek af in de ambtswoning van de burgemeester aan de Herengracht. Dan Harple, een van de Sloan Fellows, hield daar een toespraak waarin hij verhaalde van de bevindingen van de groep. Hun was vooral opgevallen, zei Harple, de ‘low friction’. Die geringe frictie gold in velerlei opzichten. Waar je in Silicon Valley lang moest autorijden om van de ene afspraak naar de andere te komen, daar sprong je in Amsterdam gewoon op je fiets; overal kon je snel en gemakkelijk binnenkomen, de omgangsvormen zijn informeel. Ondanks die losse, informele stijl en geringe dominantie van de auto blijkt Amsterdam buitengewoon goed georganiseerd en kan er snel iets geregeld worden; er is ook relatief weinig bureaucratie. De lokale overheid is er toegankelijk en meewerkend. Het andere dat de Sloan Fellows was opgevallen was ‘volume’: er is enorm veel Amsterdams talent en dat talent ligt voor het oprapen, de initiatieven, aldus Haple, zijn niet te tellen. Harple, die tevens co-founder is van Nexuslabs Foundation, zei dat hij ‘venture capitalists’ zal wijzen op deze goudmijn aan de andere kant van de Atlantische Oceaan en dat Nexuslabs deze kapitaalverschaffing aan jonge, innovatieve Amsterdamse ondernemers zal gaan ondersteunen. Waarvan akte.
Gehoord in de RAI op 27 maart 2012:
Tijdens Inter Traffic, de grootste internationale beurs op het gebied van verkeer en vervoer in de Amsterdamse RAI, vond de kick off plaats van Commons4EU. Vijf steden presenteerden er hun nieuwste apps die de digitale uitwisseling tussen burgers en hun stad moeten stimuleren: Boston, Barcelona, Rome, Londen en Amsterdam. Esteve Almirall, hoogleraar aan Esade Business School in Barcelona, maakte duidelijk waarom open innovatie voor steden zo belangrijk is. De publieke sector heeft vaak erg veel taken, maar haar budgetten slinken zienderogen, om lokale problemen op te lossen kunnen burgers veel actiever worden ingeschakeld. Bovendien moeten de steden zichzelf opnieuw uitvinden. Bedrijven die al eerder open innovatie omarmden, zoals Procter & Gamble, varen er economisch wel bij, dus waarom de overheid niet? Het gaat hier niet om complexe grootschalige digitaliseringsprojecten die maar al te vaak mislukken. De projecten zijn juist klein, goedkoop, experimenteel en snel te realiseren. Elke stad kan zijn eigen apps ontwikkelen en beproeven. Deze civic commons, soms gratis, soms betaald, kunnen een nieuwe manier zijn om op stedelijk niveau een civil society te bouwen.
Boston, Massachusetts, gaf in Amsterdam van die civic commons instructieve voorbeelden. Nigel Jacob, werkzaam bij The Mayor’s Office of New Urban Mechanics, vertelde hoe Boston de afgelopen jaren open innovatie in het centrum van haar werkzaamheden plaatste. Onder het motto ‘Source, Support, Study, Share, Scale’ werden eerst ideeën opgehaald, vervolgens in pilots ondersteund, op hun impact bestudeerd, de resultaten gedeeld, om ten slotte te worden opgeschaald naar stedelijk niveau. ‘Street Bump’ is wel de leukste app in Boston: de app, actief geladen in de mobiele telefoon die in de auto meereist, registreert automatisch gaten in het wegdek. Burgers tellen de gaten, maar de gemeente kan ook op het stratenplan direct aflezen waar de gaten zich bevinden. Is het gat gedicht, dan krijgt de burger daarvan onmiddellijk bericht. Zulke apps zijn praktisch, leuk en stimulerend. Ze bevorderen het contact tussen burgers en gemeentelijke diensten. Boston kent inmiddels meer apps die de burgers actief inschakelen bij het oplossen van problemen: apps voor onderwijsprestaties, voor schoolbussen, voor afvalverwerking, voor sneeuwruimen. Vijftig apps voor twintig gemeentelijke diensten in de laatste vijf jaar is de stand van zaken. Commons4EU gaat soortgelijke toepassingen in Europese steden stimuleren en delen. Onder aanvoering van Amsterdam zullen Manchester, Helsinki, Rome, Barcelona, Berlijn, Parijs en de Nederlandse hoofdstad een ‘Code for Europe’ ontwikkelen. “Sharing data, civic commons, meeting place for city experts. Which apps are really cutting edge?” Ik zou zeggen: Eureka!
Gelezen in ‘No Impact Man’ (2009) van Colin Beavan:
Op zoek naar een eigentijdse Thoreau, stuitte ik op Colin Beavan. Een jaar lang probeerde deze New Yorker geen voetafdruk op aarde na te laten. Hij schreef er, net als Thoreau, een boek over, getiteld ‘No Impact Man’. Ik las het gretig. Het is weliswaar minder literair dan ‘Walden’ (1854), maar wel buitengewoon actueel en het tobt eigenlijk nog steeds met dezelfde vragen. Waarom kopen wij zoveel spullen? Waarom eten wij ongezond? Waarom belasten wij de aarde? Waarom richten wij ons niet meer op het immateriële? Is ons geluk dan zo verbonden met al die spullen? “A quick and partial inventory of the crap I found in our rubbish bags in only four days: 14 plastic coffee cups, 12 plastic straws, 19 paper napkins, 14 small paper bags, 9 sets of plastic cutlery (unused)….” Hij besluit met vrouw, hond en kind een jaar lang bewust te leven en zo weinig mogelijk de aarde te belasten. Het lukt hem wonderwel. En hij leert veel. Zoals: “In fact, according to Bill McKibben’s ‘Deep Economy’, small, local farms produce more food per acre than industrial farms and use land, water and fossil fuels more efficiently.” Over dat soort inzichten gaat zijn boek. Hij wil, schrijft hij op het eind, geen martelaar lijken, maar vraagt zijn lezers wel of ze niet net als hij hun leven willen veranderen. Dat is meer dan Thoreau durfde te doen. Thoreau trok zich terug in de bossen bij Concord en schreef over zijn eenvoudige leven in de natuur. Echter, hij liet aan zijn lezers over om zelf te beslissen hoe zij hun leven wilden leiden. Hij had aan zijn hut en zijn potten en pannen genoeg.
Thoreau en Beavan zijn typisch grootstedelijke fenomenen. Thoreau keerde het geciviliseerde Boston de rug toe en trok zich terug in de bossen bij Concord, Beavan deed zijn experiment vanuit zijn appartement in hartje Manhattan. Beiden waren niet geïnteresseerd in geld, wel in natuur, cultuur, kunst, religie, Boeddhisme. Waar de een de stad Boston zelden noemt, daar grossiert de ander in New Yorkse zaken. Je hoeft niet terug naar de natuur om zonder voetafdruk te leven – dat is de hoopgevende boodschap van Beavan. “Good Lord, man, “ National Public Radio presenter Scott Simon would say to me during an interview for Talk of the Nation, “isn’t the whole point of living in New York to enjoy the good life?” Eerst nog dacht Beavan dat zijn interviewer gelijk had (“Self-restraint. Crap!”), maar later komt bij hem het inzicht. “The truth is that we feel we can live comfortably using a bit less than we used to.” Niet dat dat genoeg is. Maar door oneindig goed te doen kan een mens veel schade compenseren. “All our potentials for good are unlimited.”
Gelezen in ‘J.T.P.Bijhouwer’ (2011) van Gerrie Andela:
Jan Bijhouwer, geboren in Amsterdam op 15 november 1898, was een vooraanstaand landschapsarchitect. In 1927 bezocht hij Boston, Massachusetts; dat was zes jaar na beëindiging van zijn studie botanie in Wageningen. Zijn bestemming was Arnold Arboretum, de door Olmsted ontworpen bomentuin die tegenwoordig deel uitmaakt van Harvard University. Afgelopen jaarwisseling was ik er. Het arboretum is onderdeel van de Emerald Necklace, een zeven mijl lang stelsel van parken dat dwars door Boston voert en dat, naast Central Park in New York, tot het beste werk van Olmsted moet worden gerekend. Bijhouwer reisde op een fellowship van de Rockefeller Foundation, maar besloot een jaar langer te blijven. In zijn onderhoud voorzag hij door in Amerika werk te zoeken. Hij, amper 29 jaar oud, reisde in een T-Ford door het immense land. Gerrie Andela’s recent verschenen monografie van Bijhouwer opent met de reis, die volgens haar bepalend zou zijn geweest voor zijn latere leven. “De kleinschalige en overzichtelijke wereld van Nederland lag ver achter hem.” Hij zou er zijn echtgenote, Evelyn Oliver, leren kennen, die afkomstig was uit Maine.
In 1952 keerde Bijhouwer naar Amerika terug. Zijn vrouw was op het eind van de oorlog, door honger verzwakt, bezweken aan tuberculose. Opnieuw bezocht hij Boston. Zijn ‘Amerikaanse notities’ verschenen in het tijdschrift Bouw. Op dat moment beschikte elk gezin in Boston reeds over een auto; Bijhouwer keek er zijn ogen uit. Aan de zuidkant van Boston zag hij de dertig hectare omvattende ‘The Shoppers World’ – de eerste shopping mall, met parkeerterreinen voor duizenden auto’s. Andela: “Om de afstanden inzichtelijk te maken verplaatst Bijhouwer het naar een Nederlandse context, met Amsterdam als vergelijkbaar stadscentrum en de zuidgrens van Amstelveen als locatie voor het nieuwe winkelgebied.” Voor de lezers van Bouw, amper bekomen van de oorlog, zal het een ongekend moderne ervaring zijn geweest. Wel gek, want tien jaar later zou in datzelfde Amstelveen een begin worden gemaakt met de bouw van de Binnenhof, het winkelcentrum van het snel groeiende Amstelveen langs de snelweg A9. De parkeerterreinen zouden spoedig volgen, want het autobezit in ons land maakte midden jaren zestig een enorme inhaalslag. Amstelveen werd in één klap een autostad. En ondertussen plantte Amsterdam met Sloterplas, Nieuwe Meer, Amsterdamse Bos, Gijsbrecht van Aemstelpark en Amstelpark (Floriade 1972) zijn eigen modernistische Emerald Necklace. Amsterdam ging ineens op Boston lijken. Goed gezien door Bijhouwer.
reacties