Pages
Stay In Touch
More
© 2013 Free State of Amsterdam
Gezien op het Taksim Plein in Istanbul op 15 november 2018:
Bron: Galataport
In 2023 viert Turkije het honderdjarig bestaan van de republiek. Grote projecten staan in de planning, ze moeten allemaal voor de feestelijkheden zijn afgerond. Nog vijf jaar te gaan dus. Tot 2023 wordt er voor een bedrag van 277 miljard euro door de Turkse staat in projecten geïnvesteerd. In Istanbul ging ik afgelopen week op verschillende bouwplaatsen kijken. Op het Taksimplein verrijst niet alleen een grote moskee, maar ook een operahuis op de plaats van het oude cultureel centrum Atatürk, het AKM. Het beroemde plein bereikte ik via Istiklal, de straat waar de protesten in april 2013 begonnen. Eerst was er de sloop van het Emek theater in deze belangrijke culturele straat in Beyoglu dat veel mensen op de been bracht. Hier staat inmiddels een warenhuis. Twee maanden later begon de massale bezetting van het Gezi Park toen duidelijk werd dat daar de voormalige barakken zouden worden herbouwd, nu als shopping mall, als een van de grote projecten van president Erdogan. Dranghekken van de politie benamen het zicht. Beneden langs de oevers van de Gouden Hoorn nam ik de bouwwerkzaamheden van Galataport in ogenschouw. Het was indrukwekkend. Hier wordt voor een bedrag van liefst 1,1 miljard euro een reusachtige cruisterminal gebouwd. Ook daarvoor zijn twee historische gebouwen gesloopt, wat destijds de woede opwekte van de bevolking.
Toch is de AKP van president Erdogan niet de partij van de megaprojecten alleen. De kracht van de AK partij ligt op het lokale niveau. Veel overheidsgeld gaat naar onderwijs, gezondheidszorg en lokaal ondernemerschap, iedereen in Turkije is zich daar van bewust. Zo is het budget van de Turkse gemeenten de afgelopen zestien jaar van 900 miljoen euro gestegen naar een slordige 13 miljard euro. Wel worden de gemeenten en regio’s die in handen zijn van de AKP flink bevoordeeld, want net als in Nederland is Turkije een sterk gecentraliseerd land. Dit verklaart de steun van veel Turken voor de zittende president en zijn partij. Blindstaren op de grote projecten leidt af van de werkelijke politiek. Het is als wanneer een buitenlander de politieke situatie in Nederland zou afmeten aan de megalomane stations van Arnhem, Breda, Rotterdam, Utrecht, Den Haag CS en Amsterdam, de Tweede Maasvlakte, de Leidsche Rijntunnel bij Utrecht, de plannen voor Feijenoord City. Als het om met publiek geld gefinancierde megaprojecten gaat, kan Nederland een aardig deuntje meeblazen. Het grote verschil met Turkije is dat in Nederland al jaren op de gemeenten wordt bezuinigd.
Gehoord in Şişli, Istanbul, op 14 november 2018:
In 2011 gewerkt in Saryer, dit jaar in Şişli, twee gemeenten binnen Istanbul. Welkom in de uitgestrekte gecekondu’s van de Turkse metropool, onderwerp van mijn collegereeks Cities in Transition op de Universiteit van Amsterdam (Gecekondu is het Turkse woord voor een woning die illegaal is gebouwd). Kuştepe is een dichtbevolkte achterstandswijk direct achter de Trump Towers in Şişli, het zakenhart van Istanbul. Vanaf 1950 raakten de heuvels hier bezet met illegale woningen van mensen die moesten vluchten omdat de gecekondu’s van Zincirlikuyu, Vefa en Esentepe werden ontruimd. De nieuwkomers hergroepeerden zich, vanaf 1953 werd een verordening van kracht die gemeentegrond beschikbaar stelde voor behoeftigen, er werden vanaf dat moment rechten aan bewoners gegeven. Roma’s met verschillende achtergronden vestigden zich in Kustepe. Inmiddels vormen deze Roma’s de meerderheid. Vaak zijn zij rechteloos. Er is veel armoede. Van onderlinge solidariteit, zelfs binnen de Romagemeenschappen, is nauwelijks sprake. De situatie is complex, bijna uitzichtloos. Het gemeentebestuur van Şişli besloot onlangs tot een nieuwe aanpak van de ernstige achterstandsproblemen. In plaats van ontruimingen en plannenmaken zoekt ze het gesprek op met de bewoners en bouwt ze aan vertrouwen. Midden in de wijk is een buurthuis geopend waar jonge planologen van de gemeente, ondersteund door sociologen en antropologen, de lastige situatie in kaart proberen te brengen. We waren er te gast.
In 1997 werd boven op de heuvel, midden in Kuştepe, een universiteit geopend. De gedachte was dat deze private Bilgi Universiteit een gunstige uitwerking op de wijk en haar arme bewoners zou hebben. Aanvankelijk was dit ook het geval. Vanuit de universiteit werd sociologisch onderzoek naar Kustepe gestart, er werd zelfs een schooltje voor Romakinderen geopend dat met enkele successen zelfs toeleidde naar het universitaire milieu. Maar in 2006 kwam een meerderheid van de aandelen in handen van een Amerikaanse onderneming die weinig ophad met filantropie. De meeste faculteiten verhuisden naar elders. Het allergrootste probleem van Kuştepe is dat de bewoners zich nauwelijks hebben georganiseerd. Hun achtergronden verschillen te sterk, er is wedijver, onbegrip, de problemen zijn ernstig. Wel is er elektriciteit en er is stromend water, maar veel bewoners leven een illegaal bestaan, zijn arm, werken in de informele economie, hebben nauwelijks rechten. Met hulp van het Nederlands consulaat in Istanbul presenteerde een klein team van Amsterdamse planologen methoden van co-creatie aan hun Turkse collega’s. De vraag werd gesteld: waarom nu al een plan? Elementen van een plan zullen zich op den duur vanzelf aandienen. Eerst investeren in open gesprekken. Neem daarvoor de tijd. Maar hoeveel tijd is de planologen gegeven? Eind maart 2019 zijn er weer gemeentelijke verkiezingen. Het was leerzaam, nee indrukwekkend.
Gelezen in Skylife Magazine van november 2018:
Bron: Riviera Invest
Op 29 oktober jongstleden, op de verjaardag van de Turkse republiek, opende president Erdogan de eerste fase van de gloednieuwe luchthaven van Istanbul. Daags erna landde ik op de oude: Atatürk Airport, de vijfde luchthaven van Europa. Op zijn vroegst vanaf 30 december zal het nieuwe vliegveld lijndiensten uitvoeren en dan nog alleen binnen Turkije. De bouw van Istanbul New Airport komt neer op de allergrootste infrastructuurinvestering van de Turkse overheid ooit: 10 miljard euro voor de eerste fase, in totaal zullen de kosten oplopen tot het dubbele. Met zes landingsbanen bij voltooiing zal Istanbul Airport niet minder dan 200 miljoen passagiers per jaar kunnen verwerken. Ter vergelijking: Schiphol verwerkt op dit moment 50 miljoen passagiers per jaar, Atatürk airport 63 miljoen, Dubai 88 miljoen. De Turkse megahub, straks de grootste luchthaven op aarde, wordt gebouwd in een voormalig mijnbouwgebied ten noordwesten van de Turkse metropool, op een terrein van liefst 7.650 hectare, dat is een oppervlak vergelijkbaar met Manhattan. Alles is hier verontrustend groot en kostbaar. President Edogan, die in zijn openingsspeech de naam van het nieuwe vliegveld onthulde, zei het zo: “Istanbul is not only our biggest city, but also our country’s most valuable brand. This is why we named this great work of endeavor ‘Istanbul’ after this priceless city.” In het structuurplan van Istanbul uit 2009 lag de luchthaven nog in het westen. Door toedoen van de president is deze noordelijk op de plankaart verschenen. Fase 1 werd in slechts vier jaar tijd gebouwd.
Net als Dubai mikt Istanbul op een hubfunctie in het snel groeiende luchtverkeer tussen Europa, Afrika en Azië. Nu al bedient Istanbul 130 bestemmingen op een afstand minder dan drie uur. Het is 9 uur vliegen naar New York, 9 uur naar Shanghai. Tachtig procent van de wereldbevolking woont op een afstand van minder dan 11 uur vliegen. Het transferverkeer op Atatürk groeide het afgelopen jaar met 21 procent. Met name Turkish Airlines expandeert snel, het bestelde onlangs 200 nieuwe toestellen. Nog meer dan de Emiraten probeert Turkije met Istanbul Airport en Turkish Airlines de Europese markt te beïnvloeden. Erdogan: “With the opening of Istanbul Airport, the European air field will have to be restructured. Since Istanbul will become the most important transfer hub, there will be changes in the routes of most intercontinental flights.” Vooral Schiphol moet voor zijn positie vrezen. En hoe ziet de president de bedreiging van de watervoorraden en uitgestrekte, onaangeroerde bossen aan de noordkant van de Turkse metropool? “The old mining pits and northern highway will be reorganized and turned into lakes in line with urban planning, making the scenery much more pleasing.” Een langgerekt gebied van 7.300 hectare ten noorden van de luchthaven zal landschappelijk worden vormgegeven, met vier nieuwe nederzettingen langs de kust van de Zwarte Zee. Over vijf jaar bestaat de Turkse republiek honderd jaar. Dan, op 28 oktober 2023, zal president Erdogan de wereld ontvangen op zijn nieuwe luchthaven en zijn gasten over de nieuwe snelweg naar zijn ‘priceless city’ voeren. Misschien is de hogesnelheidstrein tussen de nieuwe luchthaven en Ankara, onderdeel van de Nieuwe Zijderoute, dan ook gereed. De gasten zullen versteld staan.
Gehoord op Roeterseiland Campus, UvA, op 12 februari 2018:
De mode-industrie in Istanbul, aldus Jan Rath, is een miljarden-business. Maar de Turkse bouwindustrie is zo mogelijk nog groter. En wat te denken van toerisme en winkelen? Rath is hoogleraar Urban Sociologie aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn specialisatie is etnisch ondernemerschap. Al meer dan 40 jaar frequenteert hij Istanbul. Zijn gastcollege over de Turkse megalopolis was onderdeel van het programma Cities in Transition voor bachelor studenten Urban Studies aan de UvA. Wij in het Westen denken nog altijd dat Turkije pre-modern is, maar dat is niet correct. Turkije, aldus Rath, is een zeer ondernemend land. De snelle groei van de metropool in het uiterste westen van het land begon rond 1950 en versnelde na 1980. Op dit moment leven er circa 15 miljoen mensen in Istanbul, maar de werkelijke omvang weten we niet. Waarschijnlijk is de stad veel groter. Rath probeerde de exponentiële groei van Istanbul te verklaren. De modernisatie van de landbouw die begon met Marshallgelden vanaf 1950, leidde tot de uitstoot van arbeidskrachten, waarvan er velen naar de stad aan de Bosporus trokken. Vanaf 1980 ontstond onder president Özal een nieuw soort economie. Die was open en export-gedreven. Globalisering van de Turkse economie trok opnieuw mensen uit het hele land; informele sloppenwijken werden gelegaliseerd, ondernemerschap werd gestilmuleerd. De laatste jaren raakt de stad overspoeld met vluchtelingen als gevolg van etnische conflicten in het oosten. Alleen al uit Syrië kwamen er meer dan drie miljoen. Hoe gaat dit verder?
Het tweede uur van het college ging over politiek. Over het succes van de AKP na 2003, de opkomst van de Turkse bouwindustrie, TOKI en de bouw van vele nieuwe gated communities, de aanleg van het nieuwe vliegveld in het noorden, de derde brug over de Bosporus, het nieuwe kanaal in het westen, Rath vertelde aanstekelijk over hoe de AKP door de groeiende Turkse middenklasse èn onderklasse wordt geassocieerd met sterke economische groei. En het is waar, “Erdogan really delivered!” In 2010 was Istanbul zowaar Culturele Hoofdstad van Europa. Maar daarna gaat het mis. In 2013 waren er rellen op het Taksimplein, waarop de president extreem gewelddadig reageerde. In 2016 volgde de verijdelde coup van vermeende Gülen-aanhangers. In 2017 won de president, zij het nipt, een referendum dat hem grote macht gaf. In 2019 zijn er nieuwe lokale verkiezingen. Erdogan, vermoedt Rath, wil het liefst aan de macht blijven tot en met 2023, het jaar waarin de Turkse republiek 100 jaar bestaat. Zijn droom, vermoedt Rath, is om onsterfelijk te worden en na zijn dood, net als Atatürk, bezongen worden vanwege al zijn grote openbare werken. Op dit moment is de inflatie opgelopen tot boven de 10 procent. Nog steeds is in Turkije de staat van beleg van kracht. Hoe lang zal Istanbul nog doorgroeien?
Gehoord op de Universiteit van Amsterdam op 13 maart 2017:
Wat de planning van Istanbul betreft, verwees historicus Hans Luiten in zijn gastcollege aan de Universiteit van Amsterdam naar het unieke mahalle-systeem dat de Turken na de verovering van Constantinopel in 1453 binnen de Romeinse vestingmuren instelden. Mahalles betroffen kleine woonbuurten van maximaal 2.000 inwoners die grotendeels zichzelf bestuurden. In totaal telde Istanbul in de vijftiende eeuw 219 van dergelijke mahalles. Ze ontwikkelden zich rond oude kerken en moskeeën. Vaak werden ze ook naar deze godshuizen vernoemd. Het systeem, dat al bestond in de Byzantijnse tijd, werd door de Turkse veroveraars dus verder uitgebouwd. Istanbul telde in 1453 overigens nog maar 200.000 inwoners, terwijl het in zijn gloriedagen na de stichting nog liefst 800.000 zielen had omvat. Krimp en teruggang waren het gevolg geweest van de verovering door stadstaat Venetië in 1204. Mahalles, die vaak ook over een eigen school en badhuis beschikten, konden Joods zijn, Armeens, Turks of Grieks. De islamitische Turken bleken behoorlijk tolerant; hun mahallesysteem zorgde ervoor dat religies en etniciteiten vredig samenleefden, alle in hun eigen buurten, autonoom, zichzelf besturend van onderop. Op deze manier raakte de multiculturele stad steeds dichter bevolkt.
In een artikel van Ilber Ortayli, verbonden aan de universiteit van Ankara, getiteld ‘The evolution of the spatial pattern of Istanbul’ (1996), las ik over hoe dit mahallesysteem ervoor zorgde dat op den duur extreem hoge dichtheden werden bereikt waarin verwante mensen met elkaar moesten samenleven. De meeste gebouwen waren bovendien van hout, waardoor voortdurend brandgevaar dreigde; sanitaire voorzieningenschoten schoten ernstig tekort. Dit alles zou later veranderen. Buiten de muren groeiden vanaf de negentiende eeuw de eerste buitenwijken rond voormalige dorpen of liever: hier vormden zich de eerste sloppenwijken. Ondertussen werd de stad zelf steeds meer uit steen opgetrokken. De informele sloppenwijken zouden in de twintigste eeuw de dominante vorm van verstedelijking worden, vooral toen bij het verval van het Ottomaanse rijk eind negentiende eeuw miljoenen Turken overhaast naar Istanbul vluchtten. Tot op de dag van vandaag vormen de gecekodu’s het dominante motief waarop de metropoolvorming onverminderd, nee sneller dan ooit, plaatsvindt. En het mahallesysteem functioneert ook nog steeds, dat wil zeggen in heel Istanbul heerst altijd nog een vorm van zelfbestuur, georganiseerd rond kerken, scholen en badhuizen, vanuit kleine buurten, maar wel gescheiden, zij het dat vrijwel alle mahalles nu door de islam worden gedomineerd.
Gehoord van Hans Luiten op de Universiteit van Amsterdam op 13 februari:
Met name de geschiedenis van het twintigste eeuwse Istanbul, zoals verwoord door historicus Hans Luiten afgelopen maandag op de Universiteit van Amsterdam, bleek verhelderend. Na de vrijheidsstrijd die losbarstte na afloop van de Eerste Wereldoorlog transformeerde dictator, tevens vader des vaderlands Atatürk het moderne Turkije in een agrarisch land van overwegend dorpen. Boeren waren de Turken met het hoogste aanzien, niet stedelingen. Mensen werd zelfs verboden om naar het verre Istanbul te migreren; ze moesten op het platteland blijven wonen. Eind jaren dertig was Istanbul door de regering vrijwel opgegeven. Anders dan wat de Franse architect Le Corbusier de dictator midden jaren dertig suggereerde – het oude Istanbul als een museum bewaren en de rest afbreken en opnieuw in moderne stijl opbouwen –, koos Atatürk voor het plan van een andere Fransman, Henri Prost, die een aantal grote boulevards wilde aanleggen en daartoe delen van de binnenstad wilde afbreken. Echter, nog voordat zijn plan gereedkwam stierf Atatürk, in 1938.
Zijn naoorlogse opvolger Menderes koos in de Koude Oorlog voor de kant van de Verenigde Staten en wendde de Marshallgelden voor Turkije aan voor de modernisering van de landbouw, opnieuw niet voor de grote stad. De contouren van het plan-Prost werden alsnog gevolgd: brute doorbraken door de oude binnenstad. Ditmaal mochten de overbodig geworden landarbeiders wel naar Istanbul migreren. Vanaf de jaren ‘70 neemt deze toeloop van een straatarme plattelandsbevolking uit het oosten naar de verarmde en slecht onderhouden stad aan de Bosporus omvangrijke vormen aan. In de randen vormen zich uitgestrekte sloppenwijken, de zogenoemde gecekondu’s. Istanbul, dat op die toeloop totaal niet was berekend, groeit in korte tijd uit tot een metropool van liefst zes miljoen inwoners. Dertig jaar later is dit al gegroeid tot twintig miljoen, ze is een van de snelst groeiende steden op aarde. Deze beknopte geschiedenis toont opmerkelijke overeenkomsten met wat elders in de wereld in de twintigste eeuw gebeurde: platteland dat eerst door regeringen werd ontwikkeld ten koste van de stad. Dit gebeurde in de Sovjet Unie, in de Verenigde Staten en in alle Europese landen, Nederland niet uitgezonderd. Uiteindelijk won toch de metropool, ook al was er in de grote stad decennialang niet of nauwelijks geïnvesteerd. Nog altijd worstelen de grootste steden met een achterstand in infrastructurele investeringen. De afkeer van de metropool zit diep.
Gehoord op 13 februari op de Universiteit van Amsterdam:
Het gastcollege van Hans Luiten, historicus, in het bachelor-programma Cities in Transition aan de Universiteit van Amsterdam was bijzonder. Luiten, die twee uur lang zeer boeiend sprak over Istanbul, schilderde als een echte historicus de bewogen geschiedenis van een stad die sommigen als westers, maar de meesten als oosters typeren. Gesticht door keizer Constantijn, ontwikkelde de Romeinse stad aan de Bosporus zich tot een van de grootste steden ter wereld. Tijdens de val van Rome telde ze al meer dan 800.000 inwoners, allen dicht opeengepakt levend binnen de Romeinse vestingmuren. Daarna werd ze onder de voet gelopen door de Turken uit Centraal Azië, die het Ottomaanse rijk stichtten en de islam naar Istanbul brachten. Pas in de achttiende eeuw trad ze buiten haar omwalling en groeide ze door aan de overzijde van de Gouden Hoorn, in de buurt die bekend kwam te staan als Perá. Tot nog in de negentiende eeuw werd ze geteisterd door hevige branden, die de overwegend houten woningen gemakkelijk in vuur zetten. Het verval van het Ottomaanse rijk in de negentiende eeuw betekende opnieuw een kentering voor de stad. Een voorzichtig proces van modernisering zette in, met een eerste metroverbinding in 1871 en Duitse plannen voor stadsuitbreiding, maar in het tumult van de Eerste Wereldoorlog koos Turkije voor Duitsland, dus de verkeerde partij. Hard werd ze daarvoor gestraft door de Engelsen, Fransen en Russen. Istanbul dreigde in 1920 Russisch te worden. Atatürk voerde daarop een vrijheidsstrijd en moderniseerde het bevrijde Turkije met straffe hand. De hoofdstad verplaatste hij naar Ankara.
Wat in de twee uur college goed duidelijk werd, is dat Turkije de vernedering van 1918 nog steeds niet te boven lijkt en dat een terugverlangen naar het Ottomaanse rijk gemakkelijk weer de kop opsteekt. Ook de vijanden van weleer zijn opnieuw gevonden. Pas in de laatste tien minuten voerde Luiten president Erdogan ten tonele. Terwijl Istanbul explosief groeit naar een inwonertal van liefst 20 miljoen veelal arme mensen en de Turkse economie indrukwekkende groeicijfers vertoont, ontwikkelt de populaire leider van de AK Partij in een vreemde mengeling van neoliberale principes en islamitische grondwaarden zijn megalomane toekomstvisioen voor Groot-Istanbul, met de grootste luchthaven ter wereld, een tweede verbinding met de Zwarte Zee, een derde brug over de Bosporus en een metropolitane expansie naar het noorden en oosten. Voor zijn achterban van hoofdzakelijk ‘Zwarte Turken’ bouwt ontwikkelaar Toki, die in handen is van de zoon van de president, goedkope hoogbouwflats in de binnenrand van de snel groeiende metropool. De waterreservoirs in de uitgestrekte wouden ten noorden van de stad worden ondertussen door wilde verstedelijking bedreigd. Wat van dit alles te denken? Ik vermoed dat de studenten nu eerst even op adem moeten komen.
Seen in The Nieuwe Kerk, Amsterdam, on 11 October 2015:
The exhibition in the Nieuwe Kerk (New Church), on Dam square in Amsterdam, is on Rome, the capital city of the Roman empire at the time of the emperor Constantine, after the edict of Milano (313 AD). I visited it on a Sunday afternoon with one of my daugthers. At that time Rome was a city of one million inhabitants, the biggest city in the world. A reconstruction of the huge statue of Constantine with a copy of the head of the emperor and its fingers are its center piece; it was stunning, impressive, if only by its sheer size. And then there was his dream or vision or celestial sign, at the exhibition on copies of paintings in a reconstruction of one of the Vatican palace chambers: his seeing in his sleep at the battle field of the cross, and his redemption. The unique story was well exposed: the transformation of Rome, the building of the new churches in the city, the new freedom, the old gods, many of them still of Egyptian or Greek (Dionysos) origin, the rise of the Christian god, the celebrated works of the apostles Peter and Paul, the first Christians, it was all there.
However, what I missed was the decision taken by the same emperor Constantine to build a new city in the East: Constantinople, inaugurated in 324 AD, as the new capital of the Roman empire, later to become the wealthiest and most powerful city on earth. The new city would be free of the pagan past and would be Christian from its first day. It was the emperor’s real dream. So I reread ‘The Decline and Fall of the Roman Empire’ (1776-1781) of Edward Gibbon. Gibbon’s long decription of the unique geographic location, created by nature, its wonderful climate, its healthy environment, its safe position on the border between Europe and Asia. It would be a city that could easily feed its own population; all the resources and freight would sail on ships, on any wind, to its shores on the Bosphorus. But then Gibbon also comments that Constantinople was not Babylon or Thebe, the antique Rome, London, or even Paris. It was far less powerful. Gibbon hated Constantine, so he judged Constantinople also a weak city. Building the new city, he wrote, costed a fortune, and many Roman citizens had to move eastward, leaving a enfeebled hometown behind. But less than a century later, Constantinople would challenge the power of Rome. Its foundation, growth and success are worth a second exhibition. Why wait?
Read in The Washington Post of 31 March 2015:
One of the questions the students, following the course on Cities in Transition at the University of Amsterdam, were asked was: by comparing Moscow with Istanbul, what are the similarities and what the striking differences? Similar is the heavy traffic congestion, for sure. Moscovites complain about it every day, although every successful metropolis in the world copes with it. So does Istanbul. A few months ago The Washington Post reported on it. In ‘The world’s most congested cities, by the numbers’, Nick Kirkpatrick presented an overview. ‘Carmageddon’ makes every day a bad day in the city on the Bosporus, he wrote. GPS maker TomTom from Amsterdam ranked Istanbul number 1. Can you imagine? The company found that a 30 minute commute in the evening took 54 minutes because of congestion, for a total of 92 hourse of extra driving annually. TomTom’s annual Traffic Index explores traffic congestion in over 200 cities around the world and ranks a total of 146 cities. Congestion level in Istanbul: 58 percent.
Mexico City is number 2, Rio de Janeiro number 3. What about Moscow? The capital city of the Russian Federation ranks 4 on TomTom’s list. Congestion level: 50%. That means: a delay per day with a 30 minutes commute is 29 minutes, almost a doubling. How about a city like Los Angeles, notorious for traffic jams? The city on the American Westcoast, always called the real ‘Carmageddon’, ranks number 10. Most congested specific day: Firday 14 February 2014. In Moscow it was Thursday 25 December 2014. In Istanbul Friday 25 July 2014. Total vehicle distance: 91,364.773 miles. It seems 2014 was a very bad year for driving in your city. Or am I mistaken? Traffic congestion means growing fast and just being very successful as a city.
Gehoord op het Roeterseiland te Amsterdam op 23 april 2015:
Vorige week Moskou, nu Istanbul. Met de studenten bespraken we de ontwikkelingen in die stad aan de hand van de Turkse documentaire ‘Ecumenopolis’. We constateerden opvallende overkomsten tussen Moskou en de Turkse metropool. Beide metropolen bevinden zich in de schemerzone tussen Europa en Azië en groeien snel, heel snel. Beide streven een status van ‘global city’ na. Beide ook worden steeds orthodoxer en keren zich van het Westen af. De studenten die het ‘Cities in Transition’-programma dit jaar aan de Universiteit van Amsterdam volgen vroegen zich af hoe dit zou aflopen. Ze kunnen kiezen tussen het standpunt van Mike Davis en dat van Doug Saunders. De eerste meent dat het slecht zal aflopen (‘Planet of Slums’, 2006), de tweede ziet eerder kansen. Hoewel. Ten aanzien van Istanbul schetst Saunders in ‘Arrival City’ (2010) het beeld van een stad die geen sloppenwijken meer kàn bouwen eenvoudig omdat alle grond op is. Toch arriveren er jaarlijks nog zo’n 250.000 migranten in Istanbul, de laatste jaren zelfs beduidend meer als gevolg van de oorlogen in Syrië en Noord-Afrika. Middenklasse èn onderklasse groeien. De ‘gecekondu’ (sloppenwijk), schrijft hij, verandert steeds meer in ‘een plek voor mislukkelingen.’
De laatste jaren heeft de gemeente grootschalige opruimacties voor de sloppenwijken opgezet. Steeds meer gecekondu’s worden door bedrijven als TOKI en Sinpas opgekocht, gesloopt en tot enclaves gemaakt voor de nieuwe Turkse middenklasse. Het programma is steeds dezelfde hoogbouw die ook Moskou’s buitenwijken kenmerkt. Volgens Saunders is het de nieuwe, gemondialiseerde Turkse middenklasse die de periferie verkiest boven het centrum. De buurt zelf interesseert ze niet, alleen de parkeergarages en de snelwegen die ze naar het centrum voeren. Het allergrootste probleem van de groei van de metropool Istanbul is echter niet meer deze perifere suburbanisatie, maar de snel naderende ecologische ramp. De bossen en de waterbekkens in het noorden zullen namelijk snel verdwijnen als Istanbul doorgroeit van 15 miljoen naar 25 miljoen en de derde brug over de Bosporus wordt aangelegd. Kan de metropool dan nog bestaan? Dat is twijfelachtig, zeker nu ook nog eens een humanitaire ramp dreigt als gevolg van de recente toevloed van vluchtelingen. De bestaande planning werkt niet. Het falen kan zich uiten in woede, frustratie, islamisme. Tenzij alsnog een geschikte, effectieve planning wordt gevonden. Een van onderop.
reacties