Gelezen in ‘1493’ (2011) van Charles C. Mann:
De voorbereidingen voor de reis naar Mexico-Stad schieten tekort, ik weet het, er had meer gelezen moeten worden. Echter, over de megastad in Midden-Amerika ligt de vakliteratuur niet voor het oprapen, tenminste niet voor wie aangewezen is op Nederlandstalige of zelfs Engelstalige publicaties. In Charles C. Mann’s standaardwerk over de ontdekking van Amerika vond ik een eerste, rijke bron. Mann schreef over de verovering van het continent Amerika door de Europeanen. Hij beschrijft de inname van de stad door de Spanjaard Cortés in mei 1521. De stad heet dan nog Tenochtitlan en is een soort van Azteeks Venetië gebouwd op kunstmatige eilanden in een even kunstmatig zoetwatermeer, nu hoog in de bergen. De belegering, aldus Mann, “vernielde het complexe netwerk van dijken en dammen dat voorkwam dat de eilanden elk voorjaar overstroomd raakten: de stad werd nu maanden achtereen overspoeld.” Herstel vergde vier eeuwen “en helemaal goed kwam het nooit.” Dan volgt een schets van het opwindende en chaotische leven in het toenmalige Mexico-Stad: “Bedreigd door milieuproblemen, verscheurd door schermutselingen tussen de kleine kliek van rijke Spanjaarden in het centrum en een krioelende, door vele talen verdeelde periferie, geplaagd door een corrupt en incompetent burgerlijk en religieus establishment, bezwaard door een verleden dat het nauwelijks begreep – in moderne ogen heeft het zestiende- en zeventiende eeuwse Mexico-Stad iets verrassend vertrouwds.” Het is een beeld dat sterk afwijkt van dat van menig auteur, die doen voorkomen alsof Mexico-Stad tot 1940 nog een Hof van Eden was.
Mann gebruikt zijn boek om de zogenoemde ‘Columbian Exchange’ te beschrijven die op gang komt direct na de reizen van Columbus. Deze uitwisseling van soorten beschouwt hij als de belangrijkste biologische gebeurtenis sinds het uitsterven van dinosaurussen. Mann, die correspondent is voor The Atlantic en Science, noemt Mexico-Stad de eerste van de moderne mondiale megalopolissen. Voor hem is het een dystopische plek, multi-etnisch want bestaande uit “een duizelingwekkende, kakofonische mensenmassa van Afrikaanse slaven, Aziatische winkeliers, indiaanse boeren en handarbeiders, Europese geestelijken, huursoldaten en tweederangs aristocraten”, een enorme en uitgestrekte stad bevolkt met ballingen en reizigers – “de eerste stedelijke agglomeratie waarin een meerderheid van de bevolking een hele oceaan verderop geboren was.” Van de ‘Columbian Exchange’ is Mexico-City daarmee de ultieme uitkomst, tevens is de stad de voorbode van wat komen gaat. Wat dat precies is laat hij in het midden. Inmiddels telt de hoofdstad van Mexico bijna 9 miljoen inwoners, de agglomeratie als geheel beloopt meer dan 22 miljoen. De stad is daarmee groter dan New York. Mijn bestemming van komende week, waar ik mijn oudste dochter na bijna een jaar weer ga zien, is “een van de plekken waar het modern-zijn voor het eerst oplichtte.”
Geef een reactie