Wereldcultuur

Gelezen in NRC Handelsblad van 5 januari 2008:

Mooi essay van PC Hooftprijswinnaar Abram de Swaan. Kern van zijn betoog: "Al is het mengsel nog zo homogeen en nog zo mondiaal, er zijn toch plaatsen waar het aanbod nog uitgebreider is en zich nog sneller vernieuwt. Dat zijn de centra van het wereldstelsel, economisch en cultureel. Want de beweging van goederen, geld, beelden, geluiden en woorden over de wereld wordt vanuit slechts enkele knooppunten gedirigeerd. Die metropolen van de wereldcultuur en de wereldeconomie steken juist steeds verder uit boven de rest." Vooral dat laatste zinnetje hakt erin. Weinigen in Nederland zullen zich dat realiseren. Ze wanen zich dicht bij het centrum van de wereld. Maar ze raken juist steeds verder achterop. Dat is typisch de situatie in ons land: ongeloof, onbegrip en ondertussen steeds verder achterop raken. Maar nee, volgens De Swaan realiseren we ons dat afglijden wel degelijk. "Nederlandse staan meestentijds buitenspel in de wereld en kijken op naar de metropolen van de wereldcultuur. Ze weten dat en ze willen het van zichzelf niet weten. (…) Dan ligt er al gauw een zekere verongelijktheid klaar, een licht ressentiment. Dat bepaalt op den duur de grondstemming."

De Swaan heeft gelijk. We weten het wèl. En daarom verzetten we ons ook tegen elke metropolitane ontwikkeling. Grote steden mogen er in dit land niet komen. Dat is hier de grondstemming. Onberedeneerd, verongelijkt, uit ressentiment. "Het is de instelling van mensen die niet kunnen helpen dat ze tegen die anderen, daarboven, opkijken en het van zichzelf niet kunnen uitstaan. Van de weeromstuit krijgen ze de neiging om zichzelf omlaag te halen, voordat die anderen het doen. Maar liever nog doen ze misprijzend over alles wat van buiten komt en groots wil lijken en meeslepend, of over iemand die een tijd van huis is weggeweest en eenmaal terug uit de grote wereld thuis de grote Hans wil uithangen." De Swaan noemt het "de mentaliteit van de voorstad." Treffend. Raak.